Skuteczne oszczędzanie bez bólu.
Każdy, kto chce zacząć rozsądnie gospodarować pieniędzmi, musi zadać sobie pytanie: jak oszczędzać, żeby to miało sens? Jest to kwestia kontrowersyjna, która wzbudza wiele emocji i wątpliwości zarówno u początkujących, jak i bardziej doświadczonych osób. Opinia, że oszczędzanie jest trudne i wymaga czasu to jeden z największych mitów na jego temat, a zarazem chyba najprostszy do obalenia. O trudności w zmotywowaniu się do oszczędzania pisałem już we wpisie „Systematyczne oszczędzanie, czyli jak nie wydać całej wypłaty”, dla którego uzupełnienie chciałbym zawrzeć w dzisiejszym tekście. Przybliżę Ci tu automatyczne oszczędzanie, będące specjalnym sposobem na „opodatkowanie samego siebie” w celu wyciągnięcia ze swojego odkładania pieniędzy jeszcze większych sum niż jedynie określonej kwoty zaraz po otrzymaniu wypłaty na początku miesiąca.
Zobaczysz, że solidne przygotowanie do tego, jak zacząć oszczędzać, pozwoli Ci realizować ten cel skutecznie i bez wielkich wyrzeczeń finansowych czy ryzyka dla domowego budżetu. Prowadząc mój blog o oszczędzaniu, staram się przekazywać rzetelną i wyczerpującą wiedzę w prosty sposób. Dzięki temu poruszane przeze mnie zagadnienia, do których zalicza się nie tylko oszczędzanie, ale także m.in. inwestowanie czy zarabianie, staje się dla czytelnika mniej tajemniczą materią. Jestem przekonany, że analogicznie będzie ze wspomnianym „opodatkowaniem samego siebie” po lekturze niniejszego wpisu.
Jeśli odstrasza Cię słowo „opodatkowanie”, to koniecznie zapoznaj się ze wpisem „Ile przeciętny Polak płaci podatków?”, w którym prezentuję opodatkowanie przeciętnego mieszkańca naszego kraju, który często w pośredni sposób (VAT i akcyza) uiszcza spore podatki. Dlaczego zatem nie opodatkować też samego siebie, by w sprytny sposób zacząć oszczędzać (jeszcze) więcej? Głównym czynnikiem niszczącym motywację do oszczędzania jest zwykle to, że oszczędzając małe kwoty i inwestując je w sposób rozsądny, zwykle będziemy potrzebowali lat, a nawet dekad, by finanse, które zgromadziliśmy np. na rachunku bankowym, urosły do pokaźnych rozmiarów. Dodatkowo droga raczej nie będzie usłana różami, więc niejednokrotnie będzie nam się chciało zrezygnować, by zacząć korzystać z całych zaoszczędzonych środków i po prostu je wydawać.
Tym bardziej uważam, że jest to bardzo ważny tekst, który uświadomi Ci, że automatyczne oszczędzanie jest teraz prostsze niż kiedykolwiek wcześniej. Zapoznaj się z nim i przekonaj się, jak skutecznie oszczędzać, bez nerwowego zerkania na budżet domowy wraz ze zbliżającym się końcem miesiąca, widmem konieczności spłaty zobowiązań i pokrycia opłat np. za czynsz, czy obawą przed brakiem środków na konkretne cele, takie jak rozrywka czy zakup niezbędnych przedmiotów.
W skrócie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak w sprytny sposób zmusić siebie samego do oszczędzania.
- Które banki oferują usługi automatycznego oszczędzania.
- Jak ustawić zlecenie automatycznego oszczędzania w kilku bankach.
- Jak opodatkować samego siebie i odkładać trochę przy każdej transakcji kartą.
Powiązane wpisy
Oszczędzaj automatycznie
Jak zaoszczędzić pieniądze? Na starcie warto zauważyć, że z dużą przyjemnością znajdujemy powody, by tego nie robić. „Oszczędzanie wymaga akcji” to zdecydowanie najsłabsza wymówka, której osoby nieoszczędzające używają, by wytłumaczyć swoją dziką konsumpcję. W czasach, w których przynajmniej kilka banków posiada w swoich ofertach „ułatwiacze” oszczędzania w postaci programów cashback, automatów oszczędnościowych oraz możliwości opodatkowania samego siebie, brak czasu nie powinien być już powodem do nieoszczędzania.
Prawdziwa skuteczność opcji, które zaraz przedstawię, wynika z tego, że zwykle są bezpłatne i nie wymagają od użytkownika konta ani dużej poduszki finansowej ani specjalnie długiego czasu będąc niewątpliwie najatrakcyjniejszymi metodami automatycznego oszczędzania. Jeśli oszczędzając „aktywnie”, czujesz pewien ból związany z odroczoną gratyfikacją to wiedz, że nie jesteś sam, gdyż to uczucie jest bardzo ludzkie. Dlaczego więc nie postawić na bardziej pasywny schemat oszczędzania i włączyć automatyczne oszczędzanie „przy okazji”, na przykład podczas dokonywania płatności i „w tle” tak, by ból nie zdążył się uruchomić?
Jak oszczędzać bezboleśnie?
Wiele osób zastanawia się, jak oszczędzać pieniądze, żeby wytrwać w postanowieniu i się nie zniechęcać. Podobnie jak częste sprawdzanie stanu konta maklerskiego raczej nie sprzyja w dokonywaniu właściwych decyzji inwestycyjnych, tak świadomość regularnego dokonywania przelewów na rachunek oszczędnościowy niekoniecznie może ułatwiać ten proces. Z tego powodu wiele banków i fintechów z całego świata wpadło na pomysł wprowadzenia rozwiązań podobnych do podatków pośrednich, które „przy okazji” pewnych wydatków pozwalają automatycznie odciągnąć pewną dodatkową kwotę, lokując ją np. na koncie oszczędnościowym.
Jak zacząć oszczędzać każdego miesiąca określone kwoty? Choć w dzisiejszych czasach lokaty i depozyty nie oferują zbyt atrakcyjnego oprocentowania, to odłożenie w ten sposób dodatkowych pieniędzy jest według mnie wartością samą w sobie. Jeśli zakładasz sobie poziom oszczędności na poziomie 500 złotych miesięcznie, a automatyczne oszczędzanie umożliwi Ci oszczędzenie 650 złotych, to jest to kolejne 150 złotych, które teraz możesz przeznaczać na inwestycje. Zacznijmy od opisu dwóch podstawowych schematów działania programów automatycznego oszczędzania w bankach.
Jak działa automatyczne oszczędzanie?
W pierwszych trzech artykułach na moim blogu pisałem o tym, jak skutecznie oszczędzać aktywnie, obierając cel, przelewając pieniądze na konto oszczędnościowe zaraz po otrzymaniu wypłaty oraz nie dając się pokusom, by wydać zaoszczędzone pieniądze. W tym wpisie chciałbym przedstawić Ci prosty sposób na oszczędzanie pieniędzy drogą pasywną, który spodobać się może szczególnie osobom zabieganym, które nie mają czasu lub chęci na aktywne gromadzenie pieniędzy. To również interesujące rozwiązanie dla tych, które chcą mieć świadomość, gdzie są ich oszczędnościowe limity.
Spokojnie, przez sprawdzenie oszczędnościowych limitów absolutnie nie mam na myśli życia w skąpstwie, w którym nie ma miejsca na przyjemności, a jedynie „przetestowanie” tego ile uda nam się oszczędzić, gdy nałożymy na siebie dodatkowy podatek. Przedstawię Ci teraz dwóch Kowalskich (ukłon w stronę wpisu „Systematyczne oszczędzanie, czyli jak nie wydać całej wypłaty”), z których jeden oszczędza w sposób tradycyjny, a drugi automatyzuje zarówno swoje wydatki, jak i swoje oszczędzanie. Podstawową różnicą między Kowalskim Automatycznym a Kowalskim Manualnym będzie to, że ten pierwszy oszczędza więcej czasu i pieniędzy, ustawiając w swoim banku automatyczne przelewy (zlecenia płatności) oraz tzw. program „cashback”, dzięki któremu oszczędza 5% z każdej dodatkowej transakcji.
Powyższy diagram celowo uzupełniłem opisem sekwencji działań, która dla Kowalskiego Manualnego jest o wiele dłuższa niż dla Kowalskiego Automatycznego. Ten drugi w ciągu miesiąca robi tylko dwie rzeczy. Skłania nas to do wniosku, że odpowiedź na pytanie o to, jak skutecznie oszczędzać pieniądze, powinna brzmieć: automatycznie! Ogromną zaletą automatycznych zleceń w bankach jest oszczędność czasu, a gdy dołożymy do tego program typu cashback, to zaczniemy też jednocześnie więcej oszczędzać, co pozwoli nam zoptymalizować nasz czas i zgromadzić większe pieniądze.
Schemat automatycznego oszczędzania – czy jest w tym jakiś haczyk? Prawdę mówiąc, nie udało mi się znaleźć żadnego. Widzę natomiast wiele zalet takiego podejścia, do których na pewno należy spora oszczędność czasu i możliwość „karania siebie za dodatkowe wydatki”, dodatkowym 5% niby-VAT-u, który – na nasze szczęście – trafi na nasze konto oszczędnościowe i będzie do naszej dalszej dyspozycji.
Automatyczne oszczędzanie stanowi również odpowiedź na pytanie, jak zaoszczędzić pieniądze poprzez odkładanie niewielkich sum. Wytrąca ono argument w postaci braku sensowności oszczędzania drobnych kwot pieniędzy i zgodnie z powiedzeniem „grosz do grosza, a będzie kokosza” pozwala nam spojrzeć na rzeczy w perspektywie, zauważając, jak ważna w oszczędzaniu jest systematyka i jak drobne kwoty składają się na o wiele większe. Jest to więc świetny sposób na to, jak oszczędzać pieniądze tak, aby nie odejmować sobie wygody, a przy tym mieć coraz większy kapitał. W jaki sposób wygląda obecnie rynek automatycznego oszczędzania w Polsce?
Oferty automatycznego oszczędzania
Aktualnie większość działających w Polsce banków oferuje usługi automatycznego oszczędzania i stały się one na tyle powszechne, by nie musieć zmieniać konta, by z nich korzystać. Przygotowując ten wpis, zdziwiłem się tym, jak wiele banków oferuje automatyczne oszczędzanie i jak dalece korzystne i lepsze od rynkowego (WIBOR) jest oprocentowanie niektórych z nich. Banki, przygotowując oferty automatycznego oszczędzania, chcą zachęcić osoby, które wcześniej nie odkładały pieniędzy do stworzenia swojej pierwszej „poduszki bezpieczeństwa”, często oferując o wiele wyższe odsetki niż na zwykłych kontach oszczędnościowych.
Dlaczego to robią? Ponieważ programy automatycznego oszczędzania zwykle mają pewne limity kwotowe (w skali miesiąca) lub wymogi zwiększania oszczędności, które wcale nie tak łatwo spełnić. Tutaj polemizowałbym, że w poniższych programach o wiele ważniejsze od ich specyficznych warunków jest to, że dzięki nim uda nam się „w locie”/”w tle” oszczędzić znacznie więcej pieniędzy niż bez korzystania z nich. Oto jak wygląda obecnie oferta automatycznego oszczędzania w polskich bankach:
Bank/instytucja | nazwa usługi | link do oferty |
|---|---|---|
mBank | Moje Cele | |
Credit Agricole | CASaver | |
Bank Pocztowy | EnveloSaver | |
ING | Smart Saver | |
PKO BP | Autooszczędzanie | |
Getin Bank | Konto Skarbonka |
Jestem niemal przekonany, że w chwili, gdy czytasz te słowa, powyższa oferta przestanie już być aktualna, a zamiast tego opcję automatycznego oszczędzania będziesz mógł znaleźć w dowolnym banku lub fintechu, z którego usług korzystasz. Gdy przeglądałem obecne (październik 2019) warunki każdej z usług, nie udało mi się natrafić na żadne oczywiste minusy czy podejrzane zapisy, które sprawiłyby, że nie mógłbym ich serdecznie polecić wszystkim, dla których świadome i aktywne oszczędzanie jest trudne.
Dlaczego automatyczne oszczędzanie działa?
Podczas gdy konfiguracja stałych zleceń płatności może ułatwić Ci radzenie sobie z wydatkami oraz oszczędzaniem aktywnym, które polega np. na przelaniu określonej kwoty na konto maklerskie, to programy automatycznego oszczędzania pomogą Ci zbudować „drugą nogę” dla wzrostu Twoich finansów w czasie. Zwykle banki oferujące podobne usługi pozwalają na świadome wybranie „stawki opodatkowania” dla swoich miesięcznych wydatków, która zwykle mieści się w przedziale między 1, a 20%. Należy pamiętać, by nie opodatkować siebie za mocno, bo w tego rodzaju oszczędzaniu chodzi o wzmocnienie mocy oszczędnościowych, a nie o utratę jakichkolwiek przyjemności w życiu.
Dlaczego ten rodzaj oszczędzania działa moim zdaniem najlepiej? Ponieważ po kryjomu „karze”on użytkownika konta bankowego za każdą nadprogramową transakcję, robiąc to w sposób prosty, cichy i niepostrzeżony, dzięki czemu pozwala „przemycić” parędziesiąt lub paręset złotych więcej na konto oszczędnościowe w skali miesiąca. Jakby tego było mało: im więcej użytkownik konta wydaje, tym więcej „zmuszony” on będzie oszczędzić, co w pośredni sposób pozwala zbudować odpowiednie nawyki oszczędnościowe. Z powyższych powodów szczerze zachęcam Cię do skorzystania z jednej z usług automatycznego oszczędzania, które na pewno uczyni proces o niebo przyjemniejszym i pozwoli Ci skupić się na ważnych rzeczach, a nie „ciułaniu” kilkudziesięciu złotych miesięcznie w sposób aktywny.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Jak nie automatyzować oszczędzania?
Automatyzacja oszczędzania – poza oczywistymi korzyściami – niesie za sobą też pewne ryzyka. Drugi rozdział tego wpisu chciałbym zadedykować także im, by przestrzec Cię przed przesadnym oszczędzaniem, które zamiast pomóc, może człowiekowi tylko przeszkodzić i mocno skomplikować życie. Do ciemnej strony oszczędzania należą zachowania skrajne, w postaci nadmiernego oszczędzania, potocznie zwanego skąpstwem lub nadmiernej automatyzacji wszystkich swoich przelewów, która sprawi, że stracimy kontrolę nad naszymi wydatkami.
Przesadne oszczędzanie lub skąpstwo
Jeśli zarabiasz około 4000 złotych netto miesięcznie, mieszkając w Warszawie i udaje Ci się oszczędzić 2000 zł w każdym miesiącu, to niekoniecznie jest to zdrowa sytuacja. Tak bardzo jak szanuję w ludziach umiejętność oszczędnego życia, tak bardzo szanuję też pasje i rozwijanie ich w miarę swoich możliwości finansowych. Oczywiście istnieje wiele pasji niewymagających wielkiego wkładu własnego, ale osoba oszczędzająca 50% tej dość niskiej jak na stolicę wypłaty prawdopodobnie nie „przycina” tylko na pasjach.
Skąpstwo robi się problematyczne także z powodu oszczędzania na jedzeniu. Rzecz jasna nikt nie musi stołować się w knajpach, ale nadmierne oszczędzanie na pożywieniu może wymuszać nieoptymalne decyzje żywieniowe, negatywnie wpływając na nasze zdrowie. Akurat kwestia „wizerunkowa” skąpstwa nie jest dla mnie aż tak istotna, bo żyję dla siebie i nie pozwalam innym narzucać mi swoich zasad. Swoje podejście do finansowej dojrzałości opisałem w „Filozofia FIRE, czyli jak dojrzeć finansowo„, a finansowo dorosłą z pewnością nie nazwałbym osoby, która „dusi każdy grosz”, zupełnie nie korzystając z dobrodziejstw życia.
Inna sprawa jest taka, że przesadne oszczędzanie lub skąpstwo bardzo często kończy się wydaniem większości, lub całych zgromadzonych pieniędzy w ramach czegoś, co nazywam „furią wydawania pieniędzy”. Jest to częsty sposób na odreagowanie wielu lat spędzonych w przesadnie ascetycznych warunkach, które taka osoba chce „zrekompensować sobie” lepszym autem, wygodniejszym lokum i ogólnymi wydatkami „ponad stan”, na które wreszcie czuje, że może sobie pozwolić. Jednak przecież nie o to chodzi w oszczędzaniu, więc ustalając próg automatycznego oszczędzania, zacznij raczej od 5% niż od 20%, bo przesada w oszczędzaniu może sprawić, że stracisz do niego motywacje przedwcześnie.
Niebezpieczna automatyzacja
We wpisie sugeruję, by wszelkie opłaty stałe, a nawet przelew na konto oszczędnościowe lub maklerskie wykonywane były automatycznie. Chciałbym jednak ostrzec czytelnika przed pewnym „przegięciem” i automatyzowaniem wszystkiego, włącznie z drobnymi opłatami abonamentowymi typu Netflix czy HBO GO. Problemem z automatyzacją zbyt wielu rzeczy jest to, że zwyczajnie tracimy kontrolę nad swoimi wydatkami, przedłużając usługi, których już nie potrzebujemy i tracąc z linii wzroku te wydatki, które faktycznie można by uciąć.
Skoro zlecenia stałe są tak łatwe do zaprogramowania to czemu by tak nie zautomatyzować wszystkich stałych opłat i przelewów, których i tak musisz dokonać? Uważaj! Nie wszystkie opłaty są stałe w każdym miesiącu, a nawet te z natury stabilne potrafią nagle zmienić swoją kwotę. Mimo obiektywnej przydatności automatycznego oszczędzania i automatycznych przelewów niewłaściwie użyte mogą sprawić, że będziesz oszczędzał mniej, a Twoje wydatki wzrosną do zbyt dużych rozmiarów. Sugerowałbym zatem unikać automatyzacji wszystkiego związanego ze swoimi finansami, skupiając się na automatycznym przelewie na konto oszczędnościowe oraz automatycznym płaceniu rachunków za dom lub mieszkanie.
Niewygodna automatyzacja
Pamiętaj też, że nie wszystko da się prosto zautomatyzować. Jeśli w Twoim budżecie jest wiele opłat zależnych np. od wykorzystania danego zasobu czy usługi, to ich automatyzacja może być trudna lub niemożliwa. Warto również pamiętać, że nie wszyscy mają stałe wynagrodzenie w każdym miesiącu i dla osoby, której pensja waha się między 2000 zł, a 6000 zł w każdym miesiącu odcinanie stałej kwoty na oszczędności może kompletnie mijać się z celem.
Z tego powodu pełną automatyzację budżetu i oszczędzania polecałbym przede wszystkim osobom o stałym wynagrodzeniu i to tylko w zakresie wydatków, które są niezmienne lub zmieniają się najwyżej raz do roku. Dla osoby pracującej w systemie prowizyjnym, której wynagrodzenie jest szczególnie niestabilne, najlepszym rozwiązaniem będzie funkcja automatycznego oszczędzania, dzięki której będzie ona oszczędzać przy okazji np. 20% każdej transakcji, nigdy nie wpadając w kłopotliwą sytuację, gdy „automat” przelał za dużo na konto oszczędnościowe.
Wypalenie oszczędnościowe
Choć oszczędzanie pieniędzy wydaje się jedną z najprostszych rzeczy na świecie to o dziwo bardzo łatwo się nim zmęczyć lub nawet „wypalić”. Daniel Kahneman w swoim bestsellerze „Pułapki Myślenia” rozróżnia pierwotny umysł człowieka od zaawansowanego, bardziej myślącego umysłu. Ten pierwszy odpowiada za funkcje związane z przeżyciem, więc obce jest dla niego oszczędzanie, za które z kolei odpowiada ten drugi. Osobom ze szczególnie dobrze rozwiniętą pierwszą stroną umysłu może być ciężko zrozumieć korzyści płynące z odroczonej gratyfikacji i może ona w ogóle nie zechcieć zacząć oszczędzać, nie mówiąc już o automatyzacji tego procesu.
Problem dotyczy także osób, którym oszczędzanie nie przysparza kłopotu, ale dążą do tak ekstremalnej automatyzacji, że nie zostaje im prawie nic na życie. Dlatego sugerowałbym zawsze zastanowić się jaki stosunek oszczędności/wydatki jest dla nas do zdzierżenia, nigdy nie przekraczając zdrowego dla naszej psychiki (i zaspokojenia „pierwotnego umysłu zwierzęcego”) poziomu. Pamiętaj, że poziom 50/50 będzie znacznie trudniejszy do utrzymania od stosunku 20/80, w którym tylko 20% wypłaty przeznaczamy na oszczędności i inwestycje.
Podsumowanie
Choć oszczędzanie w pełni manualne, czyli niewykorzystujące żadnych mechanizmów automatyzacji jest możliwe, to może być bardzo trudne, zwłaszcza dla osób, które są świadome, że może zabraknąć im dyscypliny. Rozwiązania oferujące automatyczne oszczędzanie są dostępne na szerokim rynku usług bankowych, czasem nawet pozwalając najpierw „opodatkować swoje wydatki”, a następnie „automatycznie” zainwestować zgromadzone środki w usługach w rodzaju inPZU (opisałem ją we wpisie „Fundusze pasywne InPZU – konkurencja dla ETF-ów czy nic ciekawego?„), gdzie wystarczy prosty przelew, by środki zostały zainwestowane.
Wspomniane wyżej produkty banków, np. „Moje Cele” mBanku to świetny sposób na regularne oszczędzanie przy okazji. Jeśli oszczędzanie i inwestowanie w sposób w pełni świadomy sprawia Ci mentalny ból, to dobrym pomysłem na pozbycie się go jest wykorzystanie jednej z opcji oszczędzania przy okazji. Używając jednej z takich usług, z pewnością nie zauważysz różnicy (bo tak zostały one zaprojektowane), ale Twój portfel oszczędnościowy na pewno.
Zapisz się do mojego newslettera:
Zastrzeżenie
Informacje przedstawione na tej stronie internetowej są prywatnymi opiniami autora i nie stanowią rekomendacji inwestycyjnych w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 roku w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców (Dz. U. z 2005 roku, Nr 206, poz. 1715). Czytelnik podejmuje decyzje inwestycyjne na własną odpowiedzialność. Autor bloga nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam umieszczanych na blogu.
