Podatek giełdowy i podatek Belki krok po kroku
Podatek od giełdy to zagadnienie, z którym musi zmierzyć się każda osoba decydująca się na tę formę inwestowania pieniędzy. Z tego powodu postanowiłem szerzej je omówić i krok po kroku wytłumaczyć, czym tak naprawdę jest podatek od zysków kapitałowych (ten, który płacimy po zyskownej transakcji sprzedaży instrumentu finansowego) oraz podatek Belki (ten, który płacimy od otrzymanych odsetek i dywidend).
Podatek Belki jest pobierany przez państwo polskie od 2004 roku, redukując nasz zysk z odsetek i dywidend o 19%. Większość rozwiniętych krajów świata obciąża swoich obywateli podobnym podatkiem, ale warto wspomnieć, że istnieją też chlubne wyjątki, które go (jeszcze) nie wprowadziły. Jeśli podatki mogą mieć jakieś plusy, to zaletą podatku Belki jest jego prostota wynikająca z jednakowej stawki, niezależnie od wysokości przychodu z odsetek i dywidend. Podobnie prosty jest podatek giełdowy (od zysków kapitałowych), którego stawka zawsze wynosi 19% dochodu, a więc uwzględnia przychody i koszty inwestowania na giełdzie.
- Z obydwu podatków rozliczyć się musisz, wypełniając formularz PIT-38 tylko jeśli w danym roku zamknąłeś przynajmniej jedną transakcję, czyli sprzedałeś jakikolwiek instrument finansowy lub otrzymałeś odsetki, lub dywidendę z zagranicznego źródła.
- Inwestor, który nie sprzedał żadnego instrumentu finansowego ani nie otrzymał żadnych dywidend, ani odsetek w formie brutto (nieopodatkowanej), nie musi składać PIT-38 w kolejnym roku.
- Inwestor, który sprzedał instrument finansowy lub otrzymał dywidendę z zagranicy na kontach IKE lub IKZE również nie musi składać PIT-38 i rozliczać się z podatku giełdowego oraz podatku Belki.
Kiedy tworzę wpisy na mój blog o oszczędzaniu – Inwestomat, zależy mi na tym, aby publikowane na nim, bogate merytorycznie treści w klarowny sposób tłumaczyły mniej lub bardziej skomplikowane kwestie ze świata rozsądnego gospodarowania pieniędzmi. Jestem przekonany, że tematy takie jak: oszczędzanie, zarabianie czy inwestowanie nie muszą być „czarną magią” i mogą być zrozumiałe także dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę w tych obszarach. W tym wpisie wyjaśnię Ci, jak rozliczyć podatek z giełdy, czyli w jaki sposób do końca kwietnia bieżącego roku poprawnie wypełnić formularz, by uniknąć w przyszłości potencjalnych kar z urzędu skarbowego.
Na wstępie dodam, że PIT-38 składa się niezależnie od tego, czy na transakcji osiągnęło się zysk, czy stratę, ponieważ ta musi również być zgłoszona do urzędu skarbowego. Dla inwestora, który działa tylko na polskiej giełdzie, to, jak wypełnić PIT-38, nie stanowi skomplikowanego problemu. Wynika to z faktu, że wypełnianie i składanie PIT-38 jest od kilku lat prawie automatyczne.
Niestety nie mogę napisać tego samego o inwestorze kupującym także aktywa zagraniczne, czyli prawdopodobnie o 90% moich czytelników i słuchaczy. Nawet jeśli inwestujesz tylko na GPW i NewConnect to zachęcam Cię do przeczytania całego artykułu, bo być może nie znasz wszystkich niuansów związanych z rozliczaniem się podatkowo ze swojego inwestowania. Zawartość wpisu obejmuje opis zarówno rozliczenia wyniku z inwestycji, czyli zysku lub straty ze zbycia papierów wartościowych, jak i wpływów z dywidend. Mam ambicję, by napisać najkrótszą, ale najbardziej kompletną instrukcję dotyczącą rozliczania podatku z inwestycji na giełdach: polskiej i zagranicznych. Pamiętaj jednak, że – zupełnie jak Ty – jestem inwestorem indywidualnym i o profesjonalną poradę lepiej jest zapytać eksperta podatkowego. Dlatego absolutnie nie traktuj tego wpisu jako jedynego źródła informacji i w razie wątpliwości w zakresie tego, jak rozliczyć podatek z giełdy, koniecznie skonsultuj się ze „specem” od podatków.
Podcast
W skrócie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak poprawnie wypełnić formularz PIT-38.
- Które transakcje giełdowe trzeba rozliczyć za pomocą PIT-38.
- Jakie informacje znajdą się w formularzu PIT-8C od Twojego maklera.
- Których informacji nie znajdziesz w PIT-8C i będziesz musiał odtworzyć samemu.
- Jak obliczyć i rozliczyć podatek Belki z handlu na giełdach: polskiej i zagranicznych.
- Jak obliczyć i rozliczyć podatek od dywidend z GPW i z giełd zagranicznych.
- Czym jest strata z lat ubiegłych i jak obniżyć sobie nią należny podatek.
Powiązane wpisy
- ETF (5/6) – Jak rozliczyć podatek z ETF-ów? Zyski i dywidendy
- Stawki podatku od dywidend z zagranicznych akcji i funduszy ETF
- Ranking kont maklerskich dla akcji i ETF-ów
- REIT (3/5) – Jak wybrać najlepszy REIT dostępny na rynku? Analiza REIT-ów
- Fundacja rodzinna a inwestowanie na giełdzie. Lepsza od IKE?
- Jak działają IKE i IKZE i dlaczego warto z nich korzystać?
PIT-8C, czyli baza do PIT-38
Jak rozliczyć podatek od zysków na giełdzie? To wbrew pozorom nie jest trudne zadanie. Rozliczenie podatku giełdowego i podatku Belki na najprostszym jego poziomie polega jedynie na przeniesieniu danych z formularza lub formularzy PIT-8C, które wyślą Ci wszyscy polscy maklerzy, z jakich usług korzystasz. PIT-8C jest kwestią, o jakiej musimy koniecznie pamiętać, gdy zastanawiamy się, jak rozliczyć podatek giełdowy. Stanowi on podstawę do wypełnienia PIT-38, na którego bazie obliczysz należny podatek giełdowy i podatek Belki za dany rok i rozliczysz się z urzędem skarbowym.
Jak wypełnić PIT-38? Formularz PIT-38 wypełnia się zbiorczo dla wszystkich swoich rachunków inwestycyjnych. Z tego powodu w przykładzie, który dziś opiszę, będziemy inwestować za pomocą 4 różnych biur maklerskich/brokerów zarówno na rynku polskim, jak i na rynkach zagranicznych. Jest to z mojej strony zabieg celowy, mający na celu sprawić, by ten wpis był jak najbardziej praktyczny, ale też kompleksowo omawiał każdy możliwy przypadek rozliczania podatku od zysków kapitałowych oraz podatku Belki.
Zanim będę kontynuował opis tego, jak przebiega rozliczenie PIT-8C oraz jak wygląda ten formularz, chciałbym podkreślić, że tzw. PIT z giełdy, czyli PIT-38, jest formularzem osobnym od PIT-36 lub PIT-37, w których rozlicza się podatek dochodowy wynikający ze swojego zatrudnienia. Bardzo istotnym, zwłaszcza dla całkowicie początkujących, jest to, że podatek giełdowy i podatek Belki oblicza i rozlicza się osobno od swoich dochodów z pracy i nie można go rozliczać wspólnie z małżonkiem. Ma to duże znaczenie w kontekście tego, jak rozliczyć stratę z giełdy w prawidłowy sposób.
Strat z giełdy nie odlicza się bowiem od swoich dochodów z pracy, jednak – jak później przeczytasz – można ich „użyć” do obniżenia swojej bazy do opodatkowania inwestycji w kolejnych latach inwestowania. W następnych kilku akapitach omówię podstawy dotyczące PIT-8C, które przydadzą się w zrozumieniu głównej części wpisu, w której krok po kroku wypełnimy PIT-38 dla konkretnych transakcjach na kilku światowych giełdach.
Kiedy otrzymasz PIT-8C z domu maklerskiego?
Dla zrozumienia zagadnień związanych z obszarem, jakim jest podatek od giełdy i jego rozliczanie, warto zacząć od podstaw, czyli tego kto i kiedy wyśle Ci wypełniony formularz PIT-8C. PIT-8C to typowo polski dokument podatkowy, a więc żaden zagraniczny broker nie ma obowiązku wystawienia go i przekazania inwestorowi i na pewno tego nie zrobi. Formularz PIT-8C otrzymasz najpóźniej pod koniec lutego (choć większość biur i domów maklerskich robi to jeszcze w styczniu) każdego roku, w którym wykonałeś przynajmniej jedną transakcję sprzedaży papierów wartościowych, ale jedynie jeśli inwestujesz przez polskie biuro lub dom maklerski. Poniżej przykłady instytucji, od których nigdy nie otrzymasz dokumentu PIT-8C:
- zagraniczny broker,
- zagraniczna platforma tradingowa,
- platforma wymiany kryptowalut,
- zagraniczna platforma FOREX.
W przypadku inwestowania przez jedno z powyższych wszelkie zobowiązania podatkowe będziesz musiał policzyć „na piechotę” samemu lub zatrudnić profesjonalistów podatkowych, by zrobili to w Twoim imieniu. We wpisie uwzględniłem rozliczenie zarówno zysków ze zbycia papierów wartościowych, jak i dochody z dywidend z handlu przez zagraniczne konto brokerskie, więc czytając dalszą część, będziesz mógł się nauczyć się, jak obliczyć podatek z giełdy, a następnie jak go rozliczyć, nawet jeśli nie otrzymasz formularza PIT-8C.
Warto zauważyć, że od kilku lat sposób na to, jak rozliczyć podatek z giełdy, jest znacznie ułatwiony, a dane ze wszystkich formularzy PIT-8C pojawiają się automatycznie w Twoim rozliczeniu PIT-38 na rządowym portalu Twój e-PIT. Omówmy teraz to, co znajdziesz, a czego nie znajdziesz w PIT-8C, byś jeszcze lepiej zrozumiał zawartość tego dokumentu.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Co znajdziesz w formularzu PIT-8C?
Gdy otrzymasz od swojego maklera PIT-8C, znajdziesz w nim podsumowanie przychodów i kosztów związanych z Twoim inwestowaniem w okresie poprzedniego roku kalendarzowego. Pod pojęciem „przychody” kryją się tu głównie pieniądze, które otrzymałeś ze sprzedaży papierów wartościowych, bo dywidendy z zasady nie są w PIT-8C uwzględniane. Omawiając rozliczenie PIT-8C, należy wspomnieć też, że pozycja „koszty uzyskania przychodu” jest bardziej złożona, bo poza pieniędzmi, jakie zapłaciliśmy, kupując papiery wartościowe, znajdują się tam również inne pozycje.
- Opłata za prowadzenie rachunku za dany rok podatkowy.
- Prowizje od transakcji (kupna i sprzedaży) dotyczących papierów wartościowych sprzedanych w danym roku kalendarzowym.
- Opłata za dostęp do notowań ciągłych rachunku internetowego.
- Opłaty związane z transakcjami na rynku OTC (pozagiełdowym).
- Opłata za przechowywanie niektórych instrumentów finansowych. Obowiązuje w wybranych domach/biurach maklerskich.
To istotne, by zrozumieć, że większość maklerów wliczy wszystkie powyższe, co z jednej strony pokaże „prawdziwe” koszty naszego inwestowania, a z drugiej zaniży kwotę, od której należny będzie podatek od giełdy, w postaci opisywanego wcześniej podatku giełdowego. Aby ułatwić zrozumienie tego, jak rozliczyć PIT-8C z giełdy, przygotowaliśmy poniższą „mapę” obrazującą to, co znajduje się w formularzu PIT-8C, wobec informacji, których w nim nie znajdziesz.
Transakcja | polski makler | zagraniczny broker |
|---|---|---|
Zbycie polskich akcji/ETF-ów z GPW/NC | Uwzględnione w PIT-8C | Rozlicz samemu w formularzu PIT-38, bazując na Twojej liście transakcji na polskich papierach. |
Dywidenda z polskiej spółki z GPW/NC (Dotyczy również odsetek z obligacji z GPW Catalyst) | Podatek odciągnięty automatycznie przy wypłacie dywidendy | Zależy od brokera (czy spółka identyfikuje Cię jako polskiego inwestora, czy nie). Zazwyczaj podatek będziesz musiał rozliczyć samemu w części G formularza PIT-38 |
Dywidenda z zagranicznej spółki z GPW/NC | Rozlicz samemu w części G formularza PIT-38 | Rozlicz samemu w części G formularza PIT-38 |
Zbycie zagranicznych akcji/ETF-ów | Uwzględnione w PIT-8C | Rozlicz samemu. Dochód deklarujesz w załączniku do PIT-38 o nazwie PIT/ZG (jeden dla kraju każdej giełdy, na której handlowałeś, np. jeden PIT/ZG (USA) dla giełd NYSE i NASDAQ). Jeśli nie było dochodu to PIT/ZG nie trzeba składać w ogóle, ale przychód i koszt związany z giełdą zagraniczną musi się znaleźć w PIT-38 (wg instrukcji z wpisu) |
Dywidenda z zagranicznej spółki/ETF-a | Rozlicz samemu w części G formularza PIT-38. Zagraniczne dywidendy można rozliczyć też w formularzach PIT-36, PIT-36L, ale robi to osoba, która nie wykazała innych przychodów i kosztów na giełdzie, czyli nie ma obowiązku składania PIT-38 | Rozlicz samemu w części G formularza PIT-38 (lub w formularzach PIT-36/PIT-36L, jeśli nie składasz PIT-38). Nie uwzględniasz jej w PIT/ZG. |
Przedstawiona „mapa” jest przydatnym narzędziem w kontekście uzmysłowienia sobie tego, w jaki sposób powinno przebiegać rozliczenie PIT-8C. Jakbym miał wyciągnąć kilka najważniejszych wniosków z powyższej tabeli, to znalazłyby się wśród nich trzy punkty.
- Dane o wypłaconych przez spółki dywidendach i odsetkach (wysokości, podatku należnym, podatku zapłaconym) nigdy nie znajdują się w PIT-8C.
- Zagraniczny broker/platforma tradingowa nigdy nie sporządzi i nie wyśle nam formularza PIT-8C, więc należny podatek związany z giełdą będziemy musieli obliczyć sami „na piechotę”.
- Polscy maklerzy wysyłają formularze PIT-8C, bo mają taki obowiązek prawny, ale koszty, które w nim uwzględniają, mogą się różnić od maklera do maklera, więc warto kontrolować zawartość pola „koszty uzyskania przychodu” samemu.
Warto wspomnieć, że jako „koszt uzyskania przychodu” w Twoim formularzu PIT-8C pojawią się tylko te transakcje kupna, które w poprzednim roku „zamknąłeś”, sprzedając papiery. Co zatem jeśli posiadałeś 1000 akcji spółki, dokonując zakupu w pewnych odstępach czasu, a więc po różnych cenach, a sprzedałeś w ubiegłym roku tylko połowę, czyli 500 z nich? Jak rozliczyć PIT-8C w takiej sytuacji? Powinieneś tego dokonać, stosując metodę FIFO (Ang. First In, First Out), zakładając, że sprzedałeś „te pierwsze, wcześniej kupione” 500 akcji z 1000, które posiadałeś na rachunku.
Sposób na to, jak rozliczyć zyski z giełdy, jest bardzo prosty, gdy inwestujesz tylko w polskie spółki z GPW, używając polskiego konta maklerskiego, bo w takim przypadku otrzymasz tylko jeden formularz PIT-8C. Co zrobić, jeśli korzystasz z usług 2 lub więcej domów, lub biur maklerskich w Polsce i otrzymasz więcej niż jeden formularz PIT-8C?
Jak poradzić sobie z kilkoma PIT-8C?
Wiele osób po otrzymaniu kilku formularzy PIT-8C zastanawia się, jak rozliczyć PIT z giełdy w takiej sytuacji. Kiedy może dojść do tego, że otrzymasz więcej niż jeden formularz PIT-8C? Maklerzy przyślą Ci kilka formularzy PIT-8C, jeśli inwestujesz przez więcej niż jedno konto maklerskie i na każdym zamknąłeś w ciągu roku przynajmniej jedną transakcję. Jak rozliczyć PIT-8C, gdy dysponujesz kilkoma formularzami? Dane, które znajdziesz we wszystkich otrzymanych formularzach PIT-8C wystarczy zsumować i przenieść do PIT-38, za pomocą którego rozliczasz się z urzędem skarbowym. Ten drugi dokument to podstawa do tego, aby rozliczyć podatek od zysków na giełdzie, więc ma on zawierać kompletny obraz przychodów i kosztów związanych z Twoim inwestowaniem w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego.
W przykładzie pomagającym w zrozumieniu tego, jak wygląda rozliczenie PIT-8C, który zaraz omówimy, korzystamy z usług aż trzech różnych polskich maklerów, więc otrzymamy aż trzy formularze PIT-8C, które skonsolidujemy w zeznaniu PIT-38. Tymczasem odpowiedzmy sobie na pytanie: czy makler wyśle Ci PIT-8C, jeśli w danym roku nie zrealizowałeś żadnej transakcji sprzedaży papierów wartościowych?
Co jeśli w danym roku tylko kupowałeś papiery wartościowe?
Jeśli w danym roku nie dokonałeś żadnej transakcji sprzedaży papierów wartościowych, ale dokonywałeś ich zakupu, to Twój makler nawet nie wyśle Ci formularza PIT-8C, a w związku z tym nie musisz składać „pustego” PIT-38. Pamiętaj, że koszty transakcji zakupu (takie jak prowizja transakcyjna od zakupu papierów wartościowych) „dotyczą” transakcji sprzedaży, a więc ujęte w PIT-8C zostaną wyłącznie jeśli w poprzednim roku sprzedałeś takie papiery. Więcej o kosztach transakcyjnych i rozliczaniu ich w PIT-38 znajdziesz w dalszej części wpisu, ale pamiętaj, że koszt zakupu rozliczany jest nie w roku, kiedy został poniesiony, a dopiero w momencie sprzedaży papierów wartościowych.
Przykładem takiego rozliczenia będzie w tym wpisie transakcja na akcjach spółki Lotos, które inwestor kupuje w roku 2019, a sprzedaje w roku 2020. W takim przypadku ich koszt zakupu jest wliczony do rozliczenia za rok 2020. Pora na główną część wpisu, w której przedstawię Ci przykład rozliczenia podatku giełdowego i podatku Belki w sytuacji, w której znacznie „skomplikowaliśmy sobie życie”, inwestując zarówno w papiery polskie, jak i zagraniczne, przez cztery różne konta maklerskie/brokerskie.
Jak w PIT-38 rozliczyć podatek giełdowy i podatek Belki
Zanim dokładniej przyjrzymy się temu, jak wypełnić PIT-38 oraz rozliczyć podatek od giełdy, musimy zacząć od kilku ważnych kwestii wprowadzających. PIT-38 to dokument, w którym podsumujesz swoje roczne inwestycje z zastrzeżeniem, że dotyczy to tylko inwestycji w danym roku zamkniętych. Co to znaczy „zamknięta inwestycja”? Chodzi o zrealizowane zysk lub stratę, które zwykle mają miejsce w momencie sprzedaży papieru wartościowego i w ogóle nie zależy od daty jego zakupu. Poniżej kilka bardzo ważnych do zrozumienia reguł dotyczących formularza PIT-38, bez których „ani rusz” w dalszej, liczbowej części wpisu:
- Dywidendy z polskich spółek (i odsetki z polskich obligacji korporacyjnych) są automatycznie pomniejszane o podatek Belki, więc nie trzeba ich już ani deklarować, ani rozliczać w PIT-38.
- Dywidendy ze spółek zagranicznych trafiają do nas w kwocie brutto obniżonej o podatek u źródła (ang. withholding tax) i naszym obowiązkiem jest ustalenie tego, ile go pobrano i jaką część należy ewentualnie dopłacić w Polsce. Deklaruje się to samemu w części G formularza PIT-38, co kompleksowo opiszę w dalszej części tego tekstu.
- Jak rozliczyć stratę z giełdy lub wypracowane na transakcjach giełdowych zyski? Zyski i straty na transakcjach giełdowych z giełd polskiej i zagranicznych zostaną przez polskich maklerów przeliczone (jeśli zajdzie taka potrzeba) na polskie złote i należy je w niezmienionej formie przenieść do swojego PIT-38. W przypadku kilku formularzy PIT-8C po prostu sumujemy liczby, które się tam znajdują, czego dokonam w przykładzie, który zaraz omówimy.
- Zyski i straty na transakcjach, które dokonywaliśmy przez brokera/aplikację/platformę zagraniczną nie pojawią się w żadnym PIT-8C, ale to nie zwalnia inwestora z obowiązku ich opodatkowania. To częsty błąd nowicjuszy giełdowych, który popełniają, gdy rozliczają PIT z giełdy, więc w dalszej części wpisu uwzględniłem transakcję na akcjach u zagranicznego brokera, by wyjaśnić to, jak samemu uwzględnić je w swoim formularzu PIT-38.
Jeśli to pierwszy rok, w którym rozliczasz podatek od zysków na giełdzie i – niczego nieświadomy – inwestowałeś przez wiele platform, brokerów i kont maklerskich to możesz mieć teraz przykrą niespodziankę. Spróbuję wyjaśnić Ci, jak rozliczyć podatek od giełdy, celowo komplikując opisywany przykład, by nie pominąć żadnego przypadku, a tym artykułem, zamiast samych ogólników, dać Ci maksymalną możliwą wartość.
Transakcje, które rozliczymy we wpisie
Przed napisaniem tego wpisu dobrze przeszukałem internet, by sprawdzić to, jak napisane są inne teksty na temat tego, jak rozliczyć PIT z giełdy, zauważając, że większość z nich jest daleka od kompletności. Niektóre z nich pomijają kwestię rozliczenia wyniku z handlu zagranicznymi spółkami, a inne nie wspominają nic o handlu przez zagraniczne konta brokerskie. Prawie żadne nie piszą też o rozliczeniu podatku od zagranicznych dywidend, o którym pisałem już w bardzo popularnym (dotychczas drugim najpopularniejszym na blogu) wpisie „ETF (5/6) – Jak rozliczyć podatek z ETF-ów? Zyski i dywidendy”, który krok po kroku tłumaczy mechanikę opodatkowania zagranicznych dywidend z ETF-ów. Oto wszystkie kombinacje aktywów, kont, giełd i transakcji, które omówimy w tym wpisie:
Szczególnie ciekawy i często pomijany w kontekście zagadnienia, jakie stanowi podatek od giełdy i dywidendy, jest przypadek: „polskie konto, polska giełda, ale zagraniczna spółka”. Niewielu wie, że dywidenda wypłacana przez zagraniczną spółkę lub zagranicznego ETF-a notowanego na GPW nie jest rozliczana według polskiego prawa podatkowego. Oznacza to, że wymagane będzie rozliczenie podatku od takiej dywidendy własnoręcznie, czego niewykonanie jest częstym błędem nawet bardzo doświadczonych inwestorów, którzy zakładają, że dywidendy z polskiej giełdy są zawsze rozliczane automatycznie. Ale „nie samą dywidendą człowiek żyje”, więc w pozostałych przykładach rozliczymy także transakcje kupna i sprzedaży, a właściwie transakcje sprzedaży, bo to właśnie ona generuje obowiązek podatkowy (zysk) lub rozliczeniowy (strata). Przejdźmy do omówienia szczegółów transakcji, które rozliczymy w tym rozdziale.
Transakcje związane z giełdą polską, czyli GPW
Na pierwszy ogień pójdą transakcje i dywidendy związane z handlem na polskiej giełdzie, czyli na GPW. Prezentowany we wpisie przykład zakłada 4 transakcje z GPW oraz 2 wypłaty dywidend przez spółki. W przykładzie posiadamy konta maklerskie (te „zwyczajne”, a nie IKE, czy IKZE, bo ich takie rozliczenie nie dotyczy) w mBanku i BOSSA (DM BOŚ), a transakcje na polskiej giełdzie, których w latach 2019 i 2020 dokonaliśmy są następujące:
makler/broker | papier | Transakcja | Data | kwota transakcji (liczba * kurs) |
|---|---|---|---|---|
mBank | LTS (Lotos) | Kupno | 07.11.2019 | 4800 zł (50 * 96 zł) |
mBank | LTS (Lotos) | Dywidenda | 11.09.2020 | 50 zł (50 * 1 zł) (kwota brutto, tyle wypłaca spółka) |
mBank | LTS (Lotos) | Sprzedaż | 13.11.2020 | 1600 zł (50 * 32 zł) |
BOSSA | CEZ (CEZ AS) | Kupno | 18.03.2020 | 6100 zł (100 * 61 zł) |
BOSSA | CEZ (CEZ AS) | Dywidenda | 02.07.2020 | 570 zł (100 * 5,7 zł) (kwota brutto, tyle wypłaca spółka) |
BOSSA | CEZ (CEZ AS) | Sprzedaż | 24.11.2020 | 8100 zł (100 * 81 zł) |
Spójrzmy na każdą z inwestycji całościowo. Pierwsza z nich, czyli zakup akcji spółki Lotos (ticker: LTS) była bardzo nietrafiona i „gołym okiem” widać naszą stratę na tej krótkoterminowej inwestycji. Na otarcie łez otrzymaliśmy dywidendę w wysokości 50 zł brutto, co jest jednak kiepskim pocieszeniem, bo na sprzedaży akcji tej spółki straciliśmy ponad 3000 zł. Drugą naszą transakcją był zakup notowanej na GPW, czeskiej spółki CEZ w „marcowym dołku”, po cenie, która w momencie sprzedaży zagwarantowała nam całkiem spory zysk z inwestycji. Dodatkowo otrzymaliśmy z CEZ dywidendę w wysokości 570 zł, więc z tej inwestycji możemy być o wiele bardziej zadowoleni niż z ulokowania środków w państwową spółkę paliwową. Pamiętaj, że nie są to realne transakcje i w żadnym wypadku nie polecam inwestowania w akcje w tak krótkim terminie, a przykłady te podaję wyłącznie ze względu na ich walor edukacyjny w kontekście podatku od giełdy. Naszego inwestowania w 2020 roku na tych dwóch spółkach nie skończyliśmy, decydując się również na inwestycję za granicą za pomocą kolejnych dwóch kont maklersko-brokerskich.
Transakcje związane z giełdami zagranicznymi
W przykładzie, który omawiamy operujemy również kontami w polskim domu maklerskim XTB oraz w zagranicznym Lynx Broker. Przy pomocy tych kont dokonaliśmy w ubiegłym roku kilku transakcji na zagranicznych akcjach i ETF-ach. Przez „zagranicznych” rozumiem w tym przypadku „notowanych za granicą”, bo czeski CEZ, mimo bycia notowanym na GPW, jest spółką zagraniczną. Oto spis wszystkich transakcji, które wykonaliśmy oraz dywidend, które z tytułu posiadania akcji i jednostek ETF-a otrzymaliśmy w roku 2020:
makler/broker | papier | Transakcja | Data | kwota transakcji (liczba * kurs) |
|---|---|---|---|---|
P | ETF IEDY.UK | Kupno | 25.03.2020 | 1500 USD (100 * 15 USD) |
XTB | ETF IEDY.UK | Dywidenda | 11.06.2020 | 29,33 USD (100 * 0,2933 USD) (kwota brutto, tyle wypłaca ETF) |
XTB | ETF IEDY.UK | Dywidenda | 17.09.2020 | 39 USD (100 * 0,39 USD) (kwota brutto, tyle wypłaca ETF) |
XTB | ETF IEDY.UK | Sprzedaż | 08.12.2020 | 2000 USD (100 * 20 USD) |
Lynx Broker | GE (General Electric) | Kupno | 07.05.2020 | 1200 USD (200 * 6 USD) |
Lynx Broker | GE (General Electric) | Dywidenda | 26.06.2020 | 1,99 USD (200 * 0,00998 USD) (kwota brutto, tyle wypłaca spółka) |
Lynx Broker | GE (General Electric) | Dywidenda | 25.09.2020 | 2 USD (200 * 0,01 USD) (kwota brutto, tyle wypłaca spółka) |
Lynx Broker | GE (General Electric) | Sprzedaż | 09.12.2020 | 2200 USD (200 * 11 USD) |
Wykorzystując marcowe spadki kupiliśmy dywidendowy ETF IEDY inwestujący w dość przecenione rynki wschodzące. Jest on ETF-em rezydującym w Irlandii, a notowanym na giełdzie w Wielkiej Brytanii, a konkretniej w Londynie, a zakupu jego jednostek dokonaliśmy u polskiego maklera XTB. Posiadamy też zagraniczny rachunek w Lynx Broker, przez który w maju 2020 roku zakupiliśmy 200 akcji amerykańskiego giganta General Electric. Zarówno IEDY, jak i GE wypłaciły w okresie inwestycji po 2 dywidendy, a więc będziemy mieli sporo materiału do rozliczenia. Czas sprawdzić co pod koniec stycznia 2021 roku znalazło się w skrzynce (fizycznej lub e-mailowej) inwestora, czyli formularze PIT-8C, które przyszły od naszych maklerów.
Zawartość otrzymanych od maklerów PIT-8C
Przejdźmy do kolejnego etapu naszej praktycznej analizy w zakresie tego, jak rozliczyć podatek od giełdy. Pod koniec stycznia otrzymujemy 3 dokumenty PIT-8C od swoich polskich maklerów. W każdym z nich ujęte są przychody i koszty związane z inwestowaniem w ramach danej instytucji, a pozycja „koszty uzyskania przychodu” zawiera również koszty prowizji transakcyjnych, które dotyczą transakcji sprzedaży w danym roku kalendarzowym. I tu interesujący fakt: mimo że akcje Lotosu kupiliśmy w 2019 roku, to prowizja za ich zakup została przez maklera doliczona do kosztów uzyskania przychodu w PIT-8C za 2020 rok, bo to wtedy wykonana została transakcja sprzedaży papierów. Jako że Lotos sprzedaliśmy w 2020 roku to w PIT-8C jako koszt pojawią się kwoty prowizji zarówno od kupna, jak i od sprzedaży papieru, czyli suma 18,72 zł oraz 6,24 zł, będących 0,39% oryginalnych kwot zakupu i sprzedaży akcji spółki Lotos. Wszystkie obliczone przeze mnie kwoty prowizji transakcyjnych, które dotyczą transakcji przez polskie konta maklerskie w ubiegłym roku, znajdziesz w tabeli poniżej:
makler/broker | papier | Transakcja | % prowizji | Kwota prowizji (baza) |
|---|---|---|---|---|
mBank | LTS (Lotos) | Kupno | 0,39% | 18,72 zł (4800 zł) |
mBank | LTS (Lotos) | Sprzedaż | 0,39% | 6,24 zł (1600 zł) |
BOSSA | CEZ (CEZ AS) | Kupno | 0,38% | 23,18 zł (6100 zł) |
BOSSA | CEZ (CEZ AS) | Sprzedaż | 0,38% | 30,78 zł (8100 zł) |
XTB | ETF IEDY.UK | Kupno | 0% | 0 zł (6363,15 zł, przeliczenie dalej we wpisie) |
XTB | ETF IEDY.UK | Sprzedaż | 0% | 0 zł (7400,20 zł, przeliczenie dalej we wpisie) |
Zacznijmy od PIT-8C z mBanku, który wygląda następująco: W powyższym zestawieniu znajdują się następujące pozycje. - „Przychód” ze zbycia akcji Lotos, czyli 1600 zł.
- „Koszt” jakim jest nabycie akcji Lotos, czyli 4800 zł.
- „Koszt” jakim jest prowizja transakcyjna od zakupu akcji, wynosząca 18,72 zł. Pomimo że transakcja miała miejsce w 2019, a nie w 2020 roku to wg art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym stają się one kosztem podatkowym dopiero przy transakcji sprzedaży aktywa.
- „Koszt” jakim jest prowizja transakcyjna od sprzedaży, wynosząca 6,24 zł.
W kwotach zawartych w dokumencie znajdziemy: - „Przychód” ze zbycia akcji CEZ w kwocie 8100 zł.
- „Koszt” jakim jest cena zakupu pakietu akcji CEZ, czyli 6100 zł.
- „Koszt” prowizji od zakupu akcji CEZ, czyli 23,18 zł.
- „Koszt” prowizji od sprzedaży akcji CEZ, a więc 30,78 zł.
W tym formularzu znalazły się następujące transakcje:
- „Przychód” ze sprzedaży ETF-a IEDY, który, choć notowany w dolarach amerykańskich, został przez maklera przeliczony na 7400,20 zł).
- „Koszt” zakupu ETF-a IEDY, który został przez maklera przeliczony na 6363,15 zł.
Aktualnie makler XTB nie pobiera prowizji transakcyjnej, a więc celowo pomijam ją w obliczeniach. To, w jaki sposób makler dokonał przeliczenia walutowego zostanie wyjaśnione już za chwilę i przyda Ci się w samodzielnym rozliczaniu transakcji u zagranicznego brokera. Jak pisałem już wcześniej: w formularzach PIT-8C nie ma i nie powinno być żadnych informacji o dywidendach, więc po szybkim sprawdzeniu dane z formularzy PIT-8C wydają się kompletne i poprawne. Czas otworzyć główny formularz umożliwiający to, aby rozliczyć podatek od zysków na giełdzie, jakim jest PIT-38 i rozpocząć jego wypełnianie.
Rozliczamy zyski i straty z GPW w PIT-38
Zacznijmy od najprostszego, czyli uwzględnienia informacji dotyczących handlu akcjami na polskiej giełdzie w PIT-38. Opierając się na danych z otrzymanych z mBanku i BOSSA dokumentów, otrzymujemy następujące pozycje do rozliczenia:
Data | transakcja | Kwota | w pit-8c? |
|---|---|---|---|
07.11.2019 | Zakup LTS (Lotos) | - 4800 zł | Tak, PIT-8C z mBanku |
07.11.2019 | Prowizja od zakupu LTS | - 18,72 zł | Tak, PIT-8C z mBanku |
13.11.2020 | Sprzedaż LTS (Lotos) | + 1600 zł | Tak, PIT-8C z mBanku |
13.11.2020 | Prowizja od sprzedaży LTS | - 6,24 zł | Tak, PIT-8C z mBanku |
18.03.2020 | Zakup CEZ (CEZ AS) | - 6100 zł | Tak, PIT-8C z BOSSA |
18.03.2020 | Prowizja od zakupu CEZ | - 23,18 zł | Tak, PIT-8C z BOSSA |
24.11.2020 | Sprzedaż CEZ (CEZ AS) | + 8100 zł | Tak, PIT-8C z BOSSA |
24.11.2020 | Prowizja od sprzedaży CEZ | - 30,78 zł | Tak, PIT-8C z BOSSA |
Jedyne, co musimy zrobić to zsumować wcześniej wyliczone przez maklerów liczby, więc śmiało możemy przejść do formularza PIT-38, gdzie sumujemy dane z PIT-8C z mBanku i DM BOŚ.
Uwzględnienie wyniku z GPW w PIT-38
Wpisujemy wszystkie powyższe do części C formularza PIT-38, otrzymując następujący obrazek:
Zarówno z Lotosu, jak i z CEZ otrzymaliśmy w ciągu roku po jednej dywidendzie. O ile ta z polskiej spółki, czyli Lotosu została „rozliczona automatycznie”, a więc na nasze konto maklerskie wpłynęło nie 50 zł (dywidenda z LTS brutto), a 41,5 zł (dywidenda z LTS netto) to czeska firma wypłaciła nam dywidendę w kwocie brutto. Oznacza to, że naszym obowiązkiem będzie teraz rozliczenie dywidendy z zagranicznej spółki CEZ w części G formularza PIT-38.
Rozliczamy dywidendy z GPW w PIT-38
Analizując nasz PIT z giełdy, zwróćmy uwagę na to, że w części G formularza PIT-38 mamy dotychczas rozliczoną jedynie dywidendę z zagranicznej spółki CEZ, ale brakuje nam jeszcze tych z ETF-a IEDY i ze spółki General Electric. Musimy teraz dokonać przeliczenia walutowego, które co do zasady bardzo przypomina to z poprzedniego rozdziału o przeliczeniu walutowym transakcji zakupu i sprzedaży papierów wartościowych. Ustalmy najpierw daty wypłaty oraz kwoty otrzymanych dywidend w oryginalnej walucie, czyli w dolarach amerykańskich.
DATA | TRANSAKCJA | KWOTA (PLN) | W PIT-8C? |
|---|---|---|---|
02.07.2020 | Dywidenda z CEZ (CEZ AS) | Dywidenda (570 zł) | Nie, dywidendy nigdy nie są zawarte w PIT-8C |
11.09.2020 | Dywidenda z LTS (Lotos) | Dywidenda (50 zł) | Nie, dywidendy nigdy nie są zawarte w PIT-8C |
Otrzymana przez CEZ dywidenda w kwocie 570 zł to kwota dywidendy brutto, a więc należy ją samemu rozliczyć z podatku w ramach rocznego wypełnienia PIT-38. Mało kto wie, że dotyczy to dywidend ze wszystkich zagranicznych spółek i ETF-ów, które są notowane na polskiej giełdzie, a więc warto się tego nauczyć i sprawdzić, czy przypadkiem nie znajdujemy się w posiadaniu takich papierów. Znajdziemy je na stronie GPW, wybierając wszystkie kraje poza Polską. W naszym przypadku zaczniemy od sprawdzenia tego, czy podatek od dywidendy nie został już pobrany u źródła, czyli w Czechach, a jeśli został to w jakiej wysokości.
Uwzględnienie podatku zapłaconego u źródła (withholding tax)
Dywidendę z CEZ jako spółki czeskiej, podobnie jak inne dywidendy zagraniczne, trzeba rozliczyć samodzielnie w części G formularza PIT-38. Jeśli CEZ zdołał zidentyfikować nas jako polskich podatników, to zapłacimy 15% podatku u źródła (ang. withholding tax), a jeśli nie to jego stawka wyniesie nawet 35% (źródło: PwC Tax Summaries). Zakładamy ten pierwszy przypadek, czyli 15% podatku u źródła już zatrzymane przez spółkę, a więc kolejne 4% oryginalnej kwoty dywidendy zostanie nam dodatkowo do zapłaty w PIT-38. Przedstawiłem tę kalkulację w poniższej tabeli:
transakcja | KWOTA (złote) | Rezydentura (stawka podatku u źródła) | podatek zapłacony u źródła | podatek Do zapłaty (w pit-38) |
|---|---|---|---|---|
Dywidenda z CEZ (CEZ AS) | 570 zł | Czechy (15%/35%) | 15% (85,50 zł) | 4% (22,80 zł) |
Z obliczeń wynika, że 15% z kwoty wypłaconej dywidendy spółka zatrzymała w Czechach w celu uiszczenia podatku u źródła. Polski urząd skarbowy będzie wymagał od nas dopłaty 4% (należne: 19%, zapłacone w Czechach: 15%, a więc pozostało 4%) kwoty oryginalnej dywidendy w ramach PIT-38, co opiszę w kolejnym akapicie. O stawkach podatku u źródła od zagranicznych dywidend napisałem osobny wpis zatytułowany „Stawki podatku od dywidend z zagranicznych akcji i funduszy ETF„, który będzie niezbędny dla każdego borykającego się z rozliczeniem podatkowym zagranicznych dywidend w PIT-38.
Uwzględnienie dywidend zagranicznych z GPW w PIT-38
Do rozliczania zagranicznych dywidend służy część G formularza PIT-38, w której wpisuje się podatek należny oraz ten już zapłacony u źródła. Pamiętaj, że w przypadku wynikowego podatku od dywidend (pole 47. formularza PIT-38) zaokrąglamy wszystkie kwoty do pełnych złotych (końcówki mniejsze niż 0,5 stają się 0, a większe lub równe 0,5 powiększają wynik o pełen złoty), a więc wynikiem będzie zawsze liczba naturalna. Na bazie tych dwóch, obliczany jest podatek do zapłaty (dopłaty) w Polsce, który w naszym przypadku wyniósł dla dywidendy z CEZ 23 zł (mimo że przy dokładnych obliczeniach byłoby to 22,80 zł, ale zaokrągliliśmy to do 23 zł) Przy obliczaniu sumy należnego i zapłaconego za granicą podatku, gdy w dalszej części wpisu wliczymy także dywidendy z IEDY oraz GE użyjemy kwot niezaokrąglonych, ale póki co rozliczenie dywidendy z CEZ (gdyby była jedyną dywidendą zagraniczną) wyglądałoby następująco:
Do części G formularza PIT-38 jeszcze wrócimy, bo podatek od dywidend z zagranicznych spółek i ETF-ów zagranicznych będziesz musiał rozliczyć w tym samym miejscu formularza, ale o tym za moment.
Rozliczamy zyski z instrumentów zagranicznych w PIT-38
Na to, jak ostatecznie kształtuje się nasz podatek od giełdy, wpływ ma wiele czynników. Najbardziej skomplikowaną częścią rozliczania swoich wyników z handlu instrumentami finansowymi jest uwzględnienie w PIT-38 tych, które pochodzącą z handlu na rynkach zagranicznych. Chodzi o to, że instrumenty zagraniczne notowane są w walutach obcych, a polski podatek oblicza i płaci się w polskich złotych. Sprawia to, że dla wszystkich zagranicznych transakcji kupna, sprzedaży, ale także dla zagranicznych dywidend, aby ostatecznie obliczyć podatek od zysków na giełdzie, należy dokonać przeliczenia walutowego.
Czy PIT z giełdy może w takiej sytuacji okazać się kwestią będącą wyzwaniem dla inwestora? To zależy w dużej mierze od tego, w jaki sposób prowadził on swoje transakcje. Sytuacja będzie prosta dla handlu przez polskie konto maklerskie, bo – tak jak w przykładzie z ETF-em IEDY, polski makler przeliczy dla nas po odpowiednich kursach kwoty transakcji z dolarów na złote i umieści je w PIT-8C, co pokazałem w jednym z wcześniejszych rozdziałów wpisu. Komplikacje zaczną się w przypadku handlu u zagranicznego brokera, który nie przyśle nam formularza PIT-8C, a więc przeliczenia walutowego będziemy musieli dokonać własnoręcznie. Pokażę Ci, na czym takie przeliczenie polega na przykładzie dwóch transakcji na giełdach zagranicznych. Dzięki tej praktycznej prezentacji szybciej nauczysz się i zrozumiesz przebieg tego procesu, a kwestia tego, jak obliczyć podatek giełdowy, stanie się dla Ciebie jeszcze jaśniejsza.
Wynik z inwestycji w dolarach amerykańskich
Jako inwestorzy mamy tendencję do patrzenia na swój wynik z inwestycji w walucie notowań spółki lub funduszu i jest to w pewnym sensie logiczne. Jako polscy rezydenci podatkowi będziemy mieli jednak obowiązek przedstawić wszystkie nasze transakcje przeliczone na złote, czym zajmiemy się już za chwilę. W poniższej tabeli prezentuję Ci nasz roczny wynik z inwestycji na rynkach zagranicznych w walutach oryginalnych, czyli w obydwu przypadkach w dolarze amerykańskim, w którym notowany jest ETF IEDY oraz spółka General Electric.
Data | transakcja | WYNIK (Kwota) | w pit-8c? |
|---|---|---|---|
08.12.2020 | Sprzedaż ETF-a IEDY.UK | Zysk (+500 USD) | Tak, PIT-8C z XTB |
09.12.2020 | Sprzedaż GE (General Electric) | Zysk (+1000 USD) | Nie, zagraniczny broker nie wystawia PIT-8C |
Sprzedaż ETF-a IEDY wygenerowała 500 dolarów zysku, gdyż kupiliśmy jego jednostki za 1500 dolarów, a sprzedaliśmy za 2000 dolarów. Jeśli teraz kusi Cię, by odliczyć 19% od kwoty wyniku w dolarach, to sugeruję się wstrzymać, bo z perspektywy prawa podatkowego nie byłoby to poprawne. Przeliczenia należy bowiem dokonać dla transakcji kupna i sprzedaży osobno, by pokazać wpływ zmian kursu waluty obcej (dolara) do złotego. Gdy rozważamy podatek od giełdy, musimy pamiętać, że polskiego Urzędu Skarbowego nie obchodzi bowiem to, ile zarobiliśmy w walucie obcej, zaś to, ile ten zarobek wyniósł w złotówce, biorąc pod uwagę kursy z dni obydwu transakcji (kupna i sprzedaży) osobno. W przykładzie weźmiemy pod uwagę także drugą, jeszcze bardziej zyskowną transakcję na papierach GE, która przyniosła nam 1000 dolarów zysku.
Zastanawiasz się, jak wypełnić PIT-38, a następnie go prawidłowo rozliczyć? W takim razie pora nauczyć się poprawnie przeliczać handel zagranicznymi instrumentami finansowymi na złote, by uniknąć popełnienia błędu w swoim rozliczeniu PIT-38.
Przeliczenie dolarów na złote
Gdy omawiamy kwestię, jaką jest podatek od zysków na giełdzie, wyjaśnienie tego, jak przelicza się w tym kontekście dolary na złote, okazuje się koniecznością. Przeliczenie, które Ci zaraz zaprezentuję, zostanie w przypadku XTB i każdego innego polskiego maklera zrobione automatycznie, a jego efekty znajdziesz w otrzymanym PIT-8C. Ręcznych obliczeń dokonać będziemy musieli, jeśli inwestujemy u zagranicznych brokerów, a robi się to, przeliczając oryginalne kwoty w walutach obcych po kursie walut publikowanym przez NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (patrz Art. 11a. ustawy o PIT).
Tu jest pewna komplikacja, bo w zależności od księgowania transakcji będzie to albo dzień poprzedzający transakcje (d-1), albo dzień po niej następujący (d+1) w przypadku, gdy dany broker i krajowy depozyt księgują papiery dwa dni po transakcji. Transakcje te znajdziemy w archiwalnej tabeli kursów średnich NBP. Dla transakcji na papierach ETF-a IEDY i spółki General Electric, które opisujemy w tym artykule, wygląda to następująco.
Data | transakcja | kwota (dolary) | Kurs nbp (d-1) | kwota (złote) |
|---|---|---|---|---|
25.03.2020 | Kupno ETF-a IEDY.UK | 1500 USD | 4,2421 | 6363,15 zł |
08.12.2020 | Sprzedaż ETF-a IEDY.UK | 2000 USD | 3,7001 | 7400,20 zł |
07.05.2020 | Kupno GE (General Electric) | 1200 USD | 4,2022 | 5042,64 zł |
09.12.2020 | Sprzedaż GE (General Electric) | 2200 USD | 3,6914 | 8121,08 zł |
Jako że daty transakcji to odpowiednio 25.03.2020 i 08.12.2020 dla ETF-a IEDY oraz 07.05.2020 i 09.12.2020 dla akcji GE, to w tabeli zawarłem kursy USD/PLN z dni roboczych poprzedzających każdą transakcję (zakładając, że broker księguje transakcje w dniu ich wykonania). Dopiero otrzymane kwoty w złotych posłużą nam do obliczenia wyniku w złotych, który stanie się bazą do poprawnego obliczenia podatku Belki od transakcji na rynkach zagranicznych, co przedstawiłem w poniższej tabeli:
Data | transakcja | WYNIK (USD) | Wynik (złote) | podatek do zapłaty (w pit-38) |
|---|---|---|---|---|
08.12.2020 | Sprzedaż ETF-a IEDY.UK | Zysk (+500 USD) | Zysk (+1037,05 zł) | 19% (197,04 zł) |
09.12.2020 | Sprzedaż GE (General Electric) | Zysk (+1000 USD) | Zysk (+3078,44 zł) | 19% (584,90 zł) |
W tabeli znajdziesz przeliczone na złote kwoty wyników na obydwu transakcjach. Był to w obydwu przypadkach zysk, który obejmuje podatek od zysków na giełdzie – w Polsce opodatkowanie wynosi 19%. Jako że z handlu na giełdzie zagranicznej przez zagranicznego brokera mamy jedną zyskowną transakcję na papierach GE (czyli wykazaliśmy dochód), to należy dla niej złożyć jeden załącznik PIT/ZG (PIT Zagranica), o którym teraz napiszę. Jeśli dochodu z giełdy zagranicznej nie ma, to nie powinno się składać dla niej załącznika PIT/ZG (bo i tak nie byłoby czego tam deklarować).
Dodanie PIT/ZG dla giełdy amerykańskiej do formularza PIT-38
PIT/ZG jest załącznikiem do PIT-38 – składamy go dla kraju każdej giełdy, na której uzyskaliśmy dochód z handlu instrumentami finansowymi przez zagraniczne konta brokerskie (ale już nie dochód z dywidend). Jako że w naszym przykładzie handlowaliśmy tylko akcjami General Electric notowanymi na NYSE (New York Stock Exchange) i z naszych transakcji uzyskaliśmy dochód (zysk), to składamy tylko jeden PIT/ZG dla Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Gdybyśmy handlowali też papierami z NASDAQ, to transakcje podlegają także pod ten jeden i ten sam PIT/ZG, bo dotyczy on kraju giełdy, a nie samej giełdy. PIT/ZG składamy dla każdego kraju giełdy (zagranicznej), na której inwestowaliśmy i wpisujemy tam tylko kwotę dochodu, czyli dodatniego wyniku na naszych transakcjach, przeliczoną już na złote jak na obrazku poniżej:
Dla transakcji na walorach General Electric jest to 3078,44 złote, gdyż w przeliczeniu na złote kupowaliśmy je za 5042,64 zł, a sprzedaliśmy za 8121,08 zł, osiągając 3078,44 zł zysku. W celu uproszczenia przykładu zakładam, że Lynx nie pobrał od tej transakcji żadnej prowizji, ale gdyby była ona pobrana, to należałoby jej wysokość przeliczoną na złote po kursie d-1 (lub d+1) dodać do kosztów uzyskania przychodu. Pozostaje nam uwzględnienie obydwu transakcji na giełdach zagranicznych w głównej części formularza PIT-38. Jak wypełnić PIT-38 pod tym kątem? Wracamy do części C tego dokumentu, gdzie do wpisanych wcześniej wyników z handlu na giełdzie polskiej, dodamy teraz wynik z transakcji na giełdach zagranicznych.
Uwzględnienie wyniku z rynków zagranicznych w PIT-38
Uwzględnienie wyniku z rynków zagranicznych to nic innego jak dodanie do liczb, które wcześniej wpisaliśmy w formularzu kwot przychodu i kosztów dla transakcji na ETF-ie IEDY i spółce GE. W obydwu przypadkach używamy liczb przeliczonych na złote, które umieszczamy w linii „Inne przychody”, czyli pozycjach 22. i 23. na zrzucie ekranu poniżej. Bardzo ważne jest to, by oddzielić przychody i koszty „polskie”, czyli te z PIT-8C (pola 20. i 21.) od przychodów i kosztów „zagranicznych” (u podmiotów, które nie wysyłają PIT-8C), które powinny znaleźć się w polach 22. i 23., czyli tak jak na poniższym obrazku.
Kwoty, które zobaczysz na powyższym zrzucie ekranu to nasze sumaryczne przychody i koszty z transakcji giełdowych z 2020 roku. Nie uwzględniają one dywidend, do których zaraz wrócimy, ale „dochód” z transakcji na rynkach polskim i zagranicznych przyjął tu już swoją ostateczną formę. Dlaczego w polach 22. i 23. znalazły się przychody i koszty związane jedynie z transakcją na General Electric? Mimo że transakcja na ETF-ie IEDY wykonana została na giełdzie zagranicznej, to pośredniczyło w niej polskie biuro maklerskie (XTB), które zawarło tę informację w formularzu PIT-8C. Z tego powodu zagraniczna transakcja na IEDY została wliczona do kwot w polach 20. i 21. czyli tych dotyczących formularzy PIT-8C. Jak rozliczyć wszystko, czego nie było w PIT-8C, czyli w tym przypadku transakcję na akcjach General Electric poprzez konto w Lynx Broker? Wykazujemy to w polach „Inne Przychody”, czyli 22. i 23. jak na powyższym obrazku.
Gdyby nie otrzymane dywidendy, których jeszcze nie rozliczyliśmy, to naszym sumarycznym dochodem wynoszącym 2836,57 zł, który zawarliśmy w polu 26., zakończylibyśmy w tym momencie nasze roczne rozliczenie podatkowe. Jako że otrzymaliśmy z ETF-a IEDY oraz spółki General Electric dywidendy w kwotach brutto to będzie je należało teraz własnoręcznie zadeklarować i rozliczyć w formularzu PIT-38.
Obserwuj mnie na Twitterze:
Subskrybuj mój kanał YouTube:
Rozliczamy dywidendy z zagranicznych giełd w PIT-38
W części G formularza PIT-38 mamy dotychczas rozliczoną jedynie dywidendę z zagranicznej spółki CEZ, ale brakuje nam jeszcze tych z ETF-a IEDY i ze spółki General Electric. Musimy teraz dokonać przeliczenia walutowego, które co do zasady bardzo przypomina to z poprzedniego rozdziału o przeliczeniu walutowym transakcji zakupu i sprzedaży papierów wartościowych. Ustalmy najpierw daty wypłaty oraz kwoty otrzymanych dywidend w oryginalnej walucie, czyli w dolarach amerykańskich.
Dywidendy w dolarach amerykańskich
W okresie inwestycji w spółkę i ETF-a zagranicznego otrzymaliśmy z nich dywidendy w następujących dniach i następujących kwotach. Jako datę przyjmuje się zawsze dzień, w którym dywidenda faktycznie wpłynęła na Twój rachunek inwestycyjny, a nie dzień wypłaty dywidendy zwany w angielskiej nomenklaturze dividend date lub dividend payment date. Przykład jest wymyślony, więc zakładam w nim, że dywidendy wpływały na konto zaraz po wypłacie, ale Ty będziesz musiał sprawdzić, kiedy dywidendy otrzymałeś na swoim koncie maklerskim lub brokerskim. Oto kiedy i w jakich wysokościach otrzymywaliśmy w ubiegłym roku dywidendy z zagranicznych spółek i ETF-ów:
Data | transakcja | KWOTA (USD) | w pit-8c? |
|---|---|---|---|
11.06.2020 | Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | Dywidenda (29,33 USD) | Nie, dywidendy nigdy nie znajdują się w PIT-8C |
26.06.2020 | Dywidenda z GE (General Electric) | Dywidenda (1,99 USD) | Nie, dywidendy nigdy nie znajdują się w PIT-8C |
17.09.2020 | Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | Dywidenda (39 USD) | Nie, dywidendy nigdy nie znajdują się w PIT-8C |
25.09.2020 | Dywidenda z GE (General Electric) | Dywidenda (2 USD) | Nie, dywidendy nigdy nie znajdują się w PIT-8C |
Niestety, podobnie jak w przypadku transakcji giełdowych będziemy je teraz musieli ręcznie przeliczyć na polskie złote. Pozwól, że wyjaśnię Ci na naszym przykładzie jak tego dokonać.
Przeliczenie kwot zagranicznych dywidend na złote
W przypadku dywidend liczy się kurs wymiany walut z dnia poprzedzającego dzień otrzymania dywidendy i to właśnie tych kursów użyłem w przeliczaniu kwot wypłaconych dywidend z dolarów amerykańskich na złote:
Data | transakcja | KWOTA (USD) | Kurs nbp (d-1) | KWOTA (złote) |
|---|---|---|---|---|
11.06.2020 | Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | 29,33 USD | 3,9181 | 114,92 zł |
26.06.2020 | Dywidenda z GE (General Electric) | 1,99 USD | 3,9623 | 7,88 zł |
17.09.2020 | Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | 39 USD | 3,7526 | 146,35 zł |
25.09.2020 | Dywidenda z GE (General Electric) | 2 USD | 3,8833 | 7,77 zł |
Od przeliczonych na złote kwot dywidend z zagranicznych spółek należy kolejno odliczyć podatek zapłacony u źródła (withholding tax). Sprawdzenie i rozliczenie go jest jedną z najtrudniejszych kroków rozliczenia zagranicznej dywidendy, a cały proces opisałem w tym rozdziale części o REIT-ach. Załóżmy, że znamy już stawki podatku u źródła dla Irlandii (tam rezyduje ETF IEDY) oraz Stanów Zjednoczonych (tam swoją siedzibę ma spółka General Electric) i chcemy ustalić, jak wypełnić PIT-38, jeśli chodzi o zawartość części G tego formularza, a tym samym zakończyć całe rozliczenie podatku Belki za rok kalendarzowy 2020.
Uwzględnienie podatku zapłaconego u źródła (withholding tax)
Po sprawdzeniu stawek podatku u źródła i uwzględnienia tego, że w Lynx Broker można złożyć formularz W8-BEN, który redukuje stawkę tegoż podatku z USA z 30% do 15%, oto jak wygląda obliczenie zapłaconego za granicą i należnych w Polsce kwot podatku:
transakcja | KWOTA (złote) | Rezydentura (stawka podatku u źródła) | podatek zatrzymany u źródła | podatek Do zapłaty (w pit-38) |
|---|---|---|---|---|
Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | 114,92 zł | Irlandia (0%) | 0% (0 zł) | 19% (21,83 zł) |
Dywidenda z GE (General Electric) | 7,88 zł | Stany Zjednoczone (15%, z W8-BEN) | 15% (1,18 zł) | 4% (0,32 zł) |
Dywidenda z ETF-a IEDY.UK | 146,35 zł | Irlandia (0%) | 0% (0 zł) | 19% (27,81 zł) |
Dywidenda z GE (General Electric) | 7,77 zł | Stany Zjednoczone (15%, z W8-BEN) | 15% (1,17 zł) | 4% (0,31 zł) |
Jako że rezydujący w Irlandii ETF IEDY nie pobiera podatku u źródła, to kwestia jego rozliczenia jest bardzo prosta. Traktujemy całą otrzymaną kwotę jako dywidendę brutto i płacimy 19% z niej polskiemu urzędowi skarbowemu. Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana dla dywidendy z General Electric, gdyż 15% niej zostało już pobrane w Stanach Zjednoczonych. W Polsce należy zatem dopłacić jeszcze 4% oryginalnej kwoty dywidendy brutto i mamy z głowy całość rozliczenia podatkowego.
Uwzględnienie dywidend zagranicznych w PIT-38
W polu 45. podałem sumę należnego podatku, czyli 19% przeliczonej na złote sumy otrzymanych dywidend z IEDY, CEZ oraz GE. W polu 46. wpisałem już zapłacony za granicą podatek, czyli 15% kwoty dywidendy z CEZ oraz 15% kwot dwóch dywidend z GE. Odejmując od siebie te dwie kwoty, otrzymamy w polu 47. kwotę należnego podatku od dywidend zagranicznych, która powiększy kwotę należnego podatku od zysku z transakcji giełdowych obliczoną w poprzednim rozdziale. Ważne: sumaryczne kwoty podatku zapłaconego za granicą oraz podatku należnego należy zaokrąglić do pełnych złotych, czyli tak jak zrobiłem to w tym przykładzie. Pora na omówienie całościowego efektu naszej pracy w postaci wynikowej kwoty do zapłaty.
PIT-38 po uwzględnieniu wszystkich transakcji
Jak wypełnić PIT-38, uwzględniając całość przeprowadzonych transakcji? Zacznijmy od zysku, który wykazaliśmy z naszych czterech transakcji sprzedaży, a wynosił on dokładnie 2836,57 zł. Znajdziesz go w polu 26 PIT-38, nazwanym „dochód”, którego zawartość oblicza się automatycznie, bazując na polach 20.-25. tego formularza, czyli sumarycznych przychodach i kosztach naszego inwestowania. W celu obliczenia podatku do zapłaty musimy uwzględnić jeszcze zaległy podatek od zagranicznych dywidend, który obliczyliśmy w poprzednim akapicie. Wpisujemy go w polu 48 części G, otrzymując następujący efekt.
Powyższy obrazek jest kompletnym podsumowaniem podatku od dochodu, który uzyskaliśmy w roku kalendarzowym 2020. Jak obliczyć podatek z giełdy? Podatek Belki wynosi 19%, a więc obliczone 612 zł pochodzi z kwoty dochodu 2836,57 zł (zyski kapitałowe) + 384,58 zł (część dochodu z dywidend zagranicznych, która nie została opodatkowana u źródła). Chociaż to koniec naszych podstawowych obliczeń to mamy do omówienia jeszcze kilka kwestii, które mogą wpłynąć na podatek od giełdy, który deklarujesz co roku w PIT-38.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Ważne kwestie związane z PIT-38
Na co należy dodatkowo zwrócić uwagę, gdy rozliczamy podatek od giełdy? Poza domyślną drogą wypełniania PIT-38 chciałbym poruszyć jeszcze trzy kwestie.
- Upewnienie się, że w PIT-8C makler ujął wszystkie koszty. W interesie inwestora, czyli w moim i Twoim jest upewnienie się ze szczególną starannością, że makler zawarł w wysłanym do nas formularzu PIT-8C wszystkie koszty związane z obsługą rachunku, a nie tylko prowizje od transakcji.
- Stratę z lat ubiegłych, która daje w kolejnych 5 latach tarczę podatkową, zaniżając nasz dochód z giełdy. Jest to drobny, ale bardzo istotny detal, który sprawia, że ucząc się inwestować (i przy okazji tracąc) możemy zredukować swój przyszły należny podatek Belki.
- Rozliczanie podatku Belki przez maklerskie IKE i IKZE, a raczej brak obowiązku dokonywania go. Jest to bardzo częste pytanie, które otrzymuję od czytelników, więc warto zawrzeć krótki rozdzialik na ten temat na końcu tego wpisu, by wyjaśnić sprawę raz na zawsze.
Zacznijmy od omówienia możliwej zawartości formularza PIT-8C.
Sprawdzenie zawartości PIT-8C
W większości przypadków polski makler ma obowiązek poinformować inwestora, które koszty zostaną uwzględnione w formularzu PIT-8C, a które nie. Bardzo dobrze robi to BOSSA, na której stronie znajdziemy następującą informację:
„UWAGA! DM BOŚ w wysyłanym inwestorom PIT-8C uwzględnia następujące koszty uzyskania przychodów giełdowych:
- Opłata za prowadzenie rachunku za dany rok podatkowy.
- Prowizje od transakcji zawartych za pośrednictwem DM BOŚ.
- Opłata za dostęp do notowań rachunku internetowego.
- Opłata stała za zarządzanie portfelem instrumentów finansowych oraz prowizja od nadwyżki wartości portfela instrumentów finansowych ponad benchmark.
- Opłaty związane z transakcjami na rynku OTC.
- Opłata za przechowywanie instrumentów finansowych.”
Nie każdy makler rozpisuje co jest zawarte w PIT-8C, a im większa jest liczba transakcji, której dokonałeś, tym większe problemy będziesz miał, aby dojść do sedna sprawy i zrozumieć co jest zawarte w pozycji „koszt uzyskania przychodu” w PIT-8C. Warto będzie w takim wypadku skontaktować się ze swoim maklerem bezpośrednio i upewnić, że są tam wliczone wszystkie koszty prowadzenia rachunku, a nie tylko część z nich.
W przypadku inwestowania przez platformy zagranicznych brokerów obliczenie i przeliczenie walutowe wszystkich poniesionych kosztów należy do Ciebie, a więc samemu będziesz musiał dojść do tego, jakie koszty i w jakich kwotach poniosłeś korzystając z usług zagranicznego brokera. Nie obliczenie tych kosztów zadziała na Twoją szkodę, bo zapłacisz wyższy podatek, niż powinieneś, a więc szczerze polecam zająć się tym kompleksowo i zrozumieć wszelkie koszta wygenerowane przez platformę, z której korzystasz. Opiszę teraz krótko proces rozliczania straty z lat ubiegłych i to jak można ją wykorzystać, by zredukować należny w kolejnych latach podatek Belki.
Strata z lat ubiegłych w PIT-38
Możliwość zredukowania należnego podatku Belki poprzez wykorzystanie straty z lat ubiegłych jest w Polsce takim drobnym „prezentem”, który zrobił inwestorom ustawodawca. Ten podarek otrzymujemy „na otarcie łez” zwłaszcza gdy jeszcze jako początkujący inwestorzy w pierwszych latach naszego inwestowania w panice zamykamy nasze pozycje na stracie, którą potem wykazujemy w PIT-38. Pamiętaj jednak, że strata w jednym roku może zredukować Twój podatek w pięciu kolejnych, więc umiejętnie wykorzystana może przynieść Ci jeszcze (podatkowe) korzyści.
Ile lat można odliczać stratę z inwestycji?
Stratę z lat ubiegłych niegdyś mogliśmy rozliczać przez 5 kolejnych lat, ale w każdym z nich mogliśmy odliczyć od dochodu maksymalnie 50% straty z jednego roku. W roku 2018 zmianie uległ Artykuł 9, ust. 3 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który w chwili obecnej brzmi następująco:
O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:
1) obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty, albo
2) obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5.000.000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.
Brzmi skomplikowanie? Pozwól, że zaprezentuję to na dwóch przykładach w tabelach poniżej. Zaczniemy od „klasycznego” sposobu rozliczania tej straty, który obowiązuje dla strat poniesionych przed 1 stycznia 2019 roku:
Rok | Wynik | odliczona strata | dochód po odliczeniu straty |
|---|---|---|---|
2016 | - 10 000 zł | ||
2017 | + 6000 zł | - 5000 zł (50% straty z 2016 roku) | + 1000 zł |
2018 | - 4000 zł | ||
2019 | + 7000 zł | - 7000 zł (50% straty z 2016 roku i 50% straty z 2018 roku) | 0 zł |
W powyższym przykładzie rozliczyliśmy już całą stratę za 2016 rok, obniżając sobie dochód w latach 2017 i 2018. Została nam jeszcze strata z roku 2018, której jedynie 50% dotychczas odliczyliśmy. Użyjmy jej więc do obniżenia sobie podatku za rok 2020, który rozliczyliśmy we wcześniejszej części wpisu. Poniżej zaprezentuję inny przykład, który dotyczy strat poniesionych po 31 grudnia 2018 roku, czyli w nawiązaniu do sposobu pierwszego z cytatu, który powyżej przedstawiłem. Tym razem inwestor rozlicza większą niż 50% część straty z 2019 roku, by zaniżyć sobie zysk z 2020 roku:
Rok | Wynik | odliczona strata | dochód po odliczeniu straty |
|---|---|---|---|
2019 | - 10 000 zł | ||
2020 | + 8000 zł | - 8000 zł (80% straty z 2019 roku) | 0 zł |
2021 | Pozostała do rozliczenia strata z 2019 roku: 2000 zł |
W drugim przypadku inwestor odlicza całą możliwą stratę z 2019 roku, redukując sobie nią zysk z roku 2020, a pozostałe, niewykorzystane 2000 zł straty „przechodzi” na przyszłe lata i może być wykorzystane w dowolny sposób zgodnie z metodą pierwszą, czyli „zasadą 50%”.
Jak uwzględnić stratę w PIT-38? Przykład
W zeszłym roku osiągnęliśmy dochód z giełdy na poziomie 7000 zł, który obniżyliśmy do 0, korzystając ze strat z lat 2016 i 2018. Co ważne, z roku 2018 „zostało nam jeszcze” 50% straty, której możemy użyć w części D formularza PIT-38, obniżając sobie należny podatek:
Kwotę 2000 zł odpowiadającej 50% straty z roku 2018 (4000 zł) wpisujemy w polu 28. formularza PIT-38. W efekcie należny podatek za 2020 rok obniżył się w części G z 612 złotych do 232 złotych:
Strata z lat ubiegłych jest zatem bardzo przydatnym narzędziem, o którym często nie wiedzą początkujący, a zapominają bardziej doświadczeni inwestorzy. W teorii zostanie ona uwzględniona w automatycznie za nas wypełnionym formularzu PIT-38 w systemie Twój e-PIT, ale pamiętaj, że uwzględnia on jedynie dokumenty PIT-8C otrzymane od polskich maklerów i Twoje przeszłe rozliczenia, więc warto ją również skontrolować. To w naszym interesie jako inwestorów jest dbanie o poprawne i kompletne rozliczenie swoich wyników inwestycyjnych, a ten wpis ma za zadanie tłumaczyć to kompleksowo, prosto i na przykładzie, by rozliczenie PIT-38 nie budziło już żadnych wątpliwości.
Podatek Belki, a maklerskie IKE i IKZE
Wiele osób zadało mi w pierwszym roku prowadzenia Inwestomatu pytanie o to, jak rozliczyć podatek od giełdy, korzystając z kont maklerskich IKE i IKZE. Jak już pisałem we wpisie o podstawach tych kont, czyli w „Jak działają IKE i IKZE i dlaczego warto z nich korzystać?” są to specjalne konta, przez które inwestując, jesteśmy zwolnieni z obowiązku płacenia podatku Belki. Z tego powodu makler nawet nie przyśle nam formularza PIT-8C dotyczącego naszych kont IKE i IKZE, a my nie musimy (a nawet nie powinniśmy) składać w urzędzie skarbowym PIT-38 za nasze transakcje z tych specjalnych kont emerytalnych.
Obowiązek zapłaty zaległego podatku za inwestowanie przez konta IKE i IKZE występuje tylko w przypadku wcześniejszej wypłaty z kont, a więc wtedy, gdy nie spełnimy wszystkich „warunków emerytalnych”. Odciągnięcie tego podatku dzieje się w następujący sposób.
- W przypadku wcześniejszej wypłaty z IKE (niezależnie, czy częściowej, czy całościowej) nasz makler zrobi to za nas, odciągając cały należny podatek z kwoty wypłaty. Będzie to podatek giełdowy, którego sami nie musimy już nigdzie dokumentować, ani zgłaszać urzędowi skarbowemu, czyli podobnie jak przy wypłacie dywidendy z polskiej spółki.
- W przypadku przedwczesnej wypłaty z IKZE cała jej kwota doliczana jest przez nas do rocznego przychodu w PIT-36 lub PIT-37, a więc „sprawiedliwości staje się zadość”, a urząd skarbowy – tym, czy innym sposobem – otrzymuje od nas należny podatek.
Poprzez „wcześniejszą wypłatę” rozumiem niespełnienie jednego z warunków minimalnych zwolnienia z podatku, np. niedoczekanie do 60 (IKE) lub 65 (IKZE) roku życia i wypłacenie pieniędzy przed osiągnięciem tego wieku (lub praw do renty). Zdecydowanie nie polecam wcześniejszych wypłat z kont IKE i IKZE i przypominam, że używając tych kont, nie trzeba wcale dokonywać transakcji „pod korek” w każdym roku oszczędzania i inwestowania. Mam nadzieję, że jest to teraz dla Ciebie jasne, a cały proces rozliczenia podatku od giełdy jest dla Ciebie o wiele prostszy niż przed przeczytaniem tego materiału. Czas na podsumowanie wpisu.
Szukasz taniego konta maklerskiego do akcji i ETF-ów?
Nota XTB: Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.
Chcesz założyć IKE/IKZE z bogatą ofertą ETF-ów?
Mój link obniża prowizję na rynkach zagranicznych z 0,29% do 0,24%.
Szukasz zagranicznego konta maklerskiego?
Pełen ranking kont maklerskich do akcji i ETF-ów znajdziesz tutaj.
Podsumowanie
Choć jest to jeden z najdłuższych wpisów na moim blogu, to uważam, że jest i będzie on jednym z tych najbardziej przydatnych dla czytelnika. Podobnie jak we wpisie o podatkach z ETF chciałbym zastrzec, że nie jestem profesjonalistą podatkowym, a jedynie czynnym inwestorem, który inwestuje i rozlicza się podatkowo od dobrych kilku lat, który rozliczał już niejednokrotnie zyski z polskich i zagranicznych inwestycji.
Jeśli treść, którą zawarłem w tym wpisie przydała Ci się, to serdecznie proszę o polubienie i udostępnienie znajomym mojego fanpage-a na Facebooku, obserwowanie mnie na Twitterze oraz o zapisanie się do newslettera (box poniżej), przez który około 2 razy w miesiącu kontaktuje się z moimi czytelnikami, przekazując im ciekawe informacje na tematy inwestycyjno-finansowe.
Zapisz się do mojego newslettera:
Zastrzeżenie
Informacje przedstawione na tej stronie internetowej są prywatnymi opiniami autora i nie stanowią rekomendacji inwestycyjnych w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 roku w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców (Dz. U. z 2005 roku, Nr 206, poz. 1715). Czytelnik podejmuje decyzje inwestycyjne na własną odpowiedzialność. Autor bloga nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam umieszczanych na blogu.
