Najlepsze spółki dywidendowe na 2023

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok – ranking arystokratów i pretendentów

W które spółki dywidendowe inwestować?

Spółki dywidendowe wciąż wzbudzają wiele emocji. Minął kolejny rok, w którym wiele notowanych na GPW spółek znowu wypłaciło dywidendy, motywując inwestorów w ich papiery do dalszego oszczędzania i inwestowania. Celem tegorocznego rankingu jest pokazanie, że inwestowanie dywidendowe jest relatywnie proste do skutecznej implementacji, bo spływające wypłaty z ubiegłorocznego zysku firmy przypominają nam o tym, że za liczbą i tickerem giełdowym kryje się prawdziwy biznes. Dobrych biznesów z rozsądnym zarządem nie warto pozbywać się przez wiele lat, a by pomóc wybrać Ci te właściwe, prezentuję dziś najlepsze spółki dywidendowe notowane na GPW na 2023 rok w 3 kategoriach:

  • Dywidendowi arystokraci 2023 to firmy z bogatą historią wypłaty dywidend, jasną i konsekwentną polityką ich wypłat oraz te, których dywidendy rosną wraz z upływem czasu.
  • Dywidendowi liderzy wzrostu 2023 to spółki wzrostowo-dywidendowe, którym często brak historii wypłat podobnej do arystokratów, ale które nadrabiają to dynamicznym wzrostem biznesu w ostatnich latach.
  • Dywidendowe dzikie karty Mateusza 2023 to kategoria dodatkowa, w której pozwalam sobie uplasować „wszystko, co nie zmieściło się do dwóch pierwszych rankingów”, a na co być może warto też zwrócić uwagę (choćby w formie uzupełnienia portfela).

Dobry portfel dywidendowy buduje się przez lata, a proces jego budowy opisałem w „Akcje (6/10) – Jak wybierać spółki dywidendowe? Inwestowanie w oparciu o cashflow” dlatego w tym roku proces selekcji opiszę dość pobieżnie. Wobec zeszłorocznego rankingu zmieniło się jednak bardzo wiele, ponieważ z czasem odszedłem od selekcji algorytmicznej, pozwalając „ludzkiemu oku” dokonać ostatecznej punktacji i stworzeniu każdego z trzech rankingów. Sprawiło to, że moim zdaniem ranking jest znacznie lepszy niż rok temu, a jego wyniki znacznie mniej przypadkowe i prostsze do obronienia, niż te, które przedstawiłem w grudniu 2021 roku. 

Odwiedziłeś mój blog o oszczędzaniu, więc musisz wiedzieć o tym, że niektóre przedstawione tu spółki dywidendowe notowane na GPW posiadam w swoim portfelu od lat, co otwarcie przyznaję, by uniknąć zarzutów o manipulację ich kursem i by zachować zwykłą ludzką uczciwość. Skoro już przy uczciwości jesteśmy, to tegoroczny ranking zaczniemy od rozliczenia wyników analizy sprzed 2 lat, czyli z 2021 roku, skupiając się przede wszystkim na wysokości dywidend, które spłynęły z trzech utworzonych w październiku 2020 roku portfeli.

Dlaczego zdecydowałem się opisać najlepsze polskie spółki dywidendowe? Powód jest bardzo prosty. Zarabianieoszczędzanie i inwestowanie to moja pasja, którą chcę dzielić się z innymi. Przekazuję Ci rzetelną wiedzę, bo chcę, by jak najwięcej osób mogło czerpać korzyści z mądrego zarządzania swoim kapitałem. Nie przedłużając, zapraszam do zapoznania się z rankingiem!

Podcast

YouTube

W skrócie

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Które spółki z GPW i NewConnect wypłacą dywidendę w 2023 roku.
  • Które spółki z GPW zwiększają wypłacaną dywidendę od lat.
  • Które spółki dywidendowe mogą pochwalić się najlepszym wzrostem biznesów.
  • Jakie inne spółki dywidendowe warto obserwować w 2023 roku.

Rozliczenie prognoz sprzed 2 lat

Na wstępie przypomnę, że jest to już trzeci ranking tego rodzaju, który publikuję na blogu. Choć zwykle promuję proste inwestowanie pasywne, uważając, że inwestowanie aktywne jest dla nielicznych, to przyznam dziś, że jeśli już inwestować aktywnie, to warto robić to dywidendowo. Dywidendy nie są magicznym remedium na wszystko, a spółki dywidendowe niekoniecznie rosną szybciej od szerokiego rynku, co jest zresztą logiczne, bo zamiast wydawać zarobione środki na inwestycje, przynajmniej ich część poświęcają one na dywidendy.

Moim zdaniem w inwestowaniu dywidendowym najważniejszym czynnikiem jest spokój psychiczny, który dają inwestorowi spływające dywidendy, przypominając mu, że na końcu jest „coś prawdziwego”, a nie tylko nazwa, marka i logo. Tym, którzy chcą inwestować aktywnie, samemu wybierając spółki do swoich portfeli, sugeruję zatem wybieranie spółek dywidendowych, których analiza jest prostsza niż tych niedywidendowych, a których kurs zachowuje się zwykle bardziej przewidywalnie od spółek typowo wzrostowych. Wcześniejsze rankingi znajdziesz w następujących wpisach na moim blogu:

Jeśli tu jesteś, to prawdopodobnie motywują Cię dywidendy, więc zanim przedstawię Ci tegorocznych zwycięzców, pozwól, że zaprezentuję Ci wyniki pierwszych portfeli, które powstały w ramach wpisów dywidendowych na moim blogu.

Jak śledzić portfel dywidendowy?

Jako że trzy utworzone w ramach wpisu „Które spółki z GPW wypłacą dywidendę w 2021 roku?” rankingi ponad 2 lata temu przekułem w prowadzone w MyFund portfele inwestycyjne, to zaprezentuję ich wyniki bezpośrednio z tej aplikacji. Choć z Piotrkiem stworzyliśmy opisany w tym wpisie własny arkusz do śledzenia inwestycji, który świetnie sprawdza się w inwestowaniu pasywnym lub aktywnym inwestowaniu w ETF-y, to inwestorom dywidendowym polecam inne rozwiązanie. Spółki dywidendowe w 2023 możesz śledzić jeszcze w prostszy sposób. Jeśli budujesz portfel dywidendowy, planując kupić kilkanaście lub kilkadziesiąt spółek, to naprawdę polecam skorzystanie z serwisu MyFund.pl, dzięki któremu spływające dywidendy 2023 same pojawią się w Twoim wirtualnym portfelu (w naszym arkuszu trzeba je niestety dodawać ręcznie). Przy okazji przypomnę o promocyjnych warunkach w MyFund dla osób, które założą tam konta z mojego linku:

  • Jeśli konto w MyFund założysz z mojego linku polecającego, to:
    • Pierwsze 2 miesiące najwyższego abonamentu (Expert) będziesz miał całkowicie za darmo. Po tym okresie możesz przedłużyć abonament lub dezaktywować konto.
    • Po 2 darmowych miesiącach koszt pierwszego abonamentu obniży się dla Ciebie o 20%. Polecam kupować abonamenty roczne, bo zniżka dotyczy tylko pierwszego kupowanego abonamentu.

Te bardzo dobre warunki udało mi się wynegocjować z Damianem – twórcą portalu, który obiecał mi w ramach programu partnerskiego 20% ceny, którą zapłacisz za abonament kupiony po rejestracji z tego linku. Z góry bardzo dziękuję za skorzystanie z oferty, jednocześnie zastrzegając, że nie każdemu to narzędzie przypasuje. Polecam przetestować na sobie (przez 2 darmowe miesiące) serwis MyFund, bo nie każdemu przypadnie do gustu dość archaiczny interfejs, który zobaczysz już za chwilę w ramach prezentacji wyników arystokratów z 2021 roku.

Jak radzą sobie arystokraci z 2021 roku?

Stałym bywalcom mojego bloga nie trzeba pewnie przypominać składu portfeli z rankingu wydanego w 2021 roku, bo znają go pewnie na pamięć, ale mimo wszystko krótko przypomnę, jak wyglądały trzy rankingi. Pierwszym rankingiem z 2021 roku była lista 10 dywidendowych arystokratów, do których „załapało się” aż 5 spółek technologicznych, jeden dom maklerski, firma prowadząca księgowość online, firma zajmująca się produkcją wyrobów z aluminium, dystrybutor farmaceutyków oraz czeski producent prądu.

Choć nie wszystkie z 10 spółek są dalej notowane na giełdzie, bo 26 października 2021 roku parkiet opuściła spółka PGS Software, to zrobiła to w dobrym stylu, ustalając cenę wykupu na 42,5% wyżej od ceny zakupu z chwili wydania rankingu dywidendowego z 2021 roku. Cały portfel zwiększył swoją wartość z 10 000 zł do 17 513 zł, osiągając ponad 70% zwrotu w okresie 2-letnim. Mnie bardziej interesują jednak dywidendy, które wypłacił, a które wyniosły już 12,5% oryginalnej wartości tego portfela, co jest wynikiem dość imponującym. Oto stopy zwrotu poszczególnych jego składników z uwzględnieniem dywidend, które te wypłaciły:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - rozliczenie 2021 roku - dywidendowi arystokraci GPW

8 firm na plusie i 2 na minusie to wynik, którego po 2 latach życzyłbym każdemu, a gdybyśmy środki z wymuszonej sprzedaży PGS Soft oraz gotówkę z dywidend ponownie zainwestowali, to jego stopa zwrotu zwiększyłaby się jeszcze bardziej. Nie sposób jednak nie zauważyć tego, że ponad 50% zwrotu z portfela wygenerowała jedna spółka (Zasada Pareta w praktyce), którą udało nam się kupić po relatywnie atrakcyjnej cenie, o czym przecież nie mogliśmy wiedzieć 2 lata temu. Właśnie dlatego w inwestowaniu aktywnym polecam cierpliwość i pozwolenie spółkom rozwinąć skrzydła w okresie dłuższym od 2-letniego, bo nigdy nie wiemy, jak potoczą się losy firm, które wybraliśmy do swoich portfeli.

Jeśli chcesz śledzić poczynania arystokratów z 2021 roku, to portfel ten jest publicznie dostępny na MyFund pod tym linkiem. Poza arystokratami w 2021 roku wybierałem też dywidendowe okazje oraz dzikie karty, których wyniki również chciałbym tu zaprezentować.

Jak radzą sobie pozostali laureaci z 2021 roku?

Dywidendowe okazje to kategoria, z której po 2021 roku zrezygnowałem, robiąc to nie bez powodu. Podczas gdy selekcja dywidendowych arystokratów odbywa się poprzez porównanie ich cech obiektywnych, takich jak wyniki finansowe i polityka dywidendowa, to „dywidendowe okazje 2021” wybrałem bardziej uznaniowo, znajdując spółki, które były wg mnie przecenione. Rankingu „dywidendowych okazji” nie znajdziesz zatem w tym i ubiegłorocznym wpisie, a wyniki pierwszej edycji tego portfela są niezłe, ale już trochę gorsze od wygrywających pod względem jakości biznesów, arystokratów:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - rozliczenie 2021 roku - dywidendowe okazje GPW

Portfel dywidendowych okazji 2021 osiągnął w okresie 2-letnim 51% zysku, przy czym naprawdę spektakularna jest sumaryczna wartość dywidend, które ten portfel wypłacił. Dywidendowe okazje 2021 wypłaciły w ciągu 2 lat istnienia łącznie aż 19% dywidendy,  co jest wynikiem zaskakującym, jeśli nie zupełnie niespotykanym i niczym, czego oczekiwałbym po swoim portfelu dywidendowym.

Zdarzyły się tu jednak błędy i wpadki, a pierwszą z nich było uwzględnienie tu spółki Inter Rao Lietuva, która ogłosiła w czerwcu 2022 roku procedurę upadłościową. Uczciwie byłoby zatem „wyzerowanie” tej pozycji, obniżając stopę zwrotu z 51% do 44% w ciągu 2 lat. Drugim problemem tego portfela jest to, że 6 firm przyniosło zysk, a 4 stratę, więc model selekcji nie przyniósł satysfakcjonujących rezultatów, przez co kompletnie zrezygnowałem z tej kategorii w kolejnych latach.

Portfel dywidendowych okazji 2021 jest także dostępny publicznie na MyFund, jeśli ktoś chciałby śledzić jego dalsze losy, a my przechodzimy do opisu pierwszej edycji „dzikich kart Mateusza”, które są najmniej zdefiniowaną z 3 kategorii corocznych rankingów, które to publikuję. Dzikie karty Mateusza to firmy, które miały w 2021 roku solidne podstawy, by stać się spółkami dywidendowymi, ale (jak widzisz) aż 3 z 5 nich są obecnie na stracie:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - rozliczenie 2021 roku - dywidendowe dzikie karty GPW

Nie przeszkodziło to jednak dywidendowym okazjom 2021 na osiągnięcie 79% stopy zwrotu w okresie 2-letnim i uzyskanie 18,8% dywidendy netto (już po podatku Belki), co również budzi moje zaskoczenie. Inwestując dywidendowo, należy jednak odpowiednio dywersyfikować, bo niewybranie do powyższego portfela spółki Asbis sprawiłoby, że zamiast z 79% zysku, skończyłby on te 2 lata na lekkim minusie. Dywidendowe dzikie karty 2021 są również portfelem publicznym na MyFund, co umożliwia śledzenie jego losów w przyszłości.

Od czasu publikacji rankingu z 2021 roku zmieniło się jednak wiele, a moja metoda selekcji wielokrotnie ewoluowała, co na pewno zainteresuje inwestorów dywidendowych, którzy przyszli tu głównie po tegoroczne rankingi, które teraz zaprezentuję.

Polub moją stronę na Facebooku!

Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu

Najlepsze spółki dywidendowe w 2023 roku

Problemem z tworzeniem rankingów najlepszych spółek dywidendowych jest to, że nawet na mikroskopijnym rynku, jakim jest stanowiąca obecnie mniej niż 0,1% wartości światowych giełd Polska, solidnych firm płacących dywidendy jest przynajmniej kilkadziesiąt. Dlatego właśnie w tym roku zaprezentuję 3 rankingi po 15 spółek każdy, ale szczegółowo omówię tylko najwyższe 5 z 15 pozycji każdej z list

WAŻNE! Szczegółowe dane (przychody, zyski, dywidendy, cena akcji) dla każdej z firm z rankingu znajdziesz w dodatku znajdującym się na końcu wpisu (po podsumowaniu)Zastrzegam też, że przygotowanie i publikacja tego materiału kosztowała mnie bardzo dużo czasu, więc w tym roku nie będę dodawał w komentarzach analiz spółek spoza rankingów „na życzenie” komentujących, więc proszę nawet o to nie pytać (by się nie rozczarować). Jeśli jakaś spółka dywidendowa z GPW lub NewConnect została przeze mnie pominięta, to prawdopodobnie dlatego, że z rankingów „wypchnęły ją” jeszcze lepsze moim zdaniem spółki, więc z opisania niektórych musiałem po prostu zrezygnować. Niektóre dobre spółki dywidendowe mają szansę zanotować jeszcze większe zyski, więc kolejny ranking, na koniec 2023 roku, zapewne również będzie różnił się od tegorocznego.

Jedną rzeczą, której w ramach tego wpisu nie analizuję, jest płynność papierów na giełdzie, czyli to, jak łatwo lub trudno jest kupić ich papiery. Sprawdzić ją możesz na mojej liście spółek dywidendowych z GPW, bo informacje o płynności znajdują się w ostatniej kolumnie („obrót”). Przedstawienie wyników zaczniemy jak zwykle od najważniejszej kategorii, czyli od dywidendowych arystokratów, będących firmami z tradycją wypłaty dywidend oraz ich wzrostu w czasie, czyli dokładnie tego, na co liczą inwestorzy dywidendowi. 

Które spółki z GPW kwalifikują się do miana dywidendowych arystokratów 2023 roku?

Wcześniej wspomniałem, że ubiegłoroczny ranking (2022) stworzony był nieco „zbyt maszynowo”, ponieważ w 100% przy pomocy algorytmu, na który czasami „zrzucałem winę” za niekiedy dziwaczne efekty jego działania. W tym roku podszedłem do sprawy inaczej, bo wszystkie trzy rankingi zacząłem od „selekcji maszynowej”, pozwalając sobie później na subiektywne zmienianie pozycji w rankingach, a nawet przerzucanie firm pomiędzy poszczególnymi kategoriami.

Jeśli stwierdzisz, że przez to ten ranking będzie mniej obiektywny od zeszłorocznego, to dodam, że kryteria preselekcji były ustalone bardzo dokładnie, a każda spółka, która znajduje się na 3 listach (łącznie 45 firm), musiała wypaść przynajmniej przeciętnie w każdej z 4 klasyfikacji oceny, do których należały:

  • Historia wypłat – wysoka ocena oznacza, że spółka płaci dywidendy od lat i robi to nieprzerwanie.
  • Wzrost dywidend – wysoka ocena oznacza, że spółka nie tylko płaci dywidendy, ale też, że rosły one z czasem w przeszłości.
  • Wzrost wyników – bez niego nie ma z czego uzyskać wzrostu dywidend. Czasami jednak postępuje niezależnie od wzrostu dywidend, więc należała mu się osobna kategoria.
  • Polityka dywidendowa – wysoka ocena oznacza, że inwestor może dość prosto przewidzieć to, ile procent zysku spółka przeznaczy w kolejnych latach na dywidendę.

W zeszłym roku kryteriów oceny było znacznie więcej, przez co ranking był trudniejszy w odbiorze i dla wielu niezrozumiały. Uprościłem go zatem, by wpis czytało się prościej, samemu rozumiejąc, dlaczego spółka pojawiła się w tym, a nie innym rankingu i na jej określonej pozycji.

Kryteria dla dywidendowych arystokratów

Bez zbędnego przedłużania: od dywidendowych arystokratów oczekiwałem przynajmniej kilkuletniej historii wypłat dywidend i zademonstrowania wzrostu wypłat w czasie. Dywidendowi arystokraci GPW to firmy, od których wymagałem też solidnej i spójnej polityki dywidendowej, więc nie było tu miejsca na spółki, które wypłacają „ile chcą”, co roku zaskakując swoich akcjonariuszy. Oto najbardziej przewidywalne, czyli najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok z perspektywy polskiego inwestora.

Dywidendowi arystokraci GPW 2023

Zanim zaprezentuję pierwszą w tym wpisie tabelę rankingową, pozwól, że opiszę znaczenie poszczególnych kolumn:

  • Punktacja (4 kategorie × 5 punktów), więc w sumie każda spółka mogła zdobyć ich max. 20.
  • Cena akcji:
    • Żółty – obecna (z dnia 6 grudnia 2022 roku, bo wtedy przygotowywałem ten wpis).
    • Zielony – minimum z 12 miesięcy.
    • Czerwony – maksimum z 12 miesięcy.
  • Obecna stopa dywidendy (DY), czyli dywidenda z 2021 (wypłacona w 2022) wobec ceny akcji.
  • Stopa dywidendy (DY) wobec 2012 – 2017 – niezwykle istotne pole, które pokazuje to, ile procent dywidendy otrzymałby inwestor kupujący akcje po średniej cenie sprzed lat.
  • Obecne C/Z, czyli klasyczny w wycenie spółek wskaźnik ceny (obecnej) do zysku na akcję z czterech ostatnich kwartałów.
  • Średnie C/Z 5 lat to uśredniona wartość C/Z dla grudnia każdego z ostatnich 5 lat.

Korzystając z powyższych można „na szybko” zrozumieć, z czym wiąże się inwestycja w każdą z firm, ale dociekliwych (czyli 90% odbiorców tego wpisu) zachęcam do przejrzenia szczegółowych tabeli z wynikami. By to ułatwić, dodałem nazwy spółek w tekście, więc korzystając z ctrl+f prosto znajdziesz dane finansowe dla interesującej Cię firmy. Ciekawostka: znajdziesz tu 13 firm z GPW i 2 z NewConnect (podpowiem: EGH i INT), co może zaskoczyć konserwatywnych inwestorów, którzy mogą woleć inwestycję w większe firmy o dłuższej historii na giełdzie. Nadszedł czas na przedstawienie dywidendowych arystokratów GPW na 2023 rok:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - dywidendowi arystokraci 2023

W powyższym zestawieniu znalazły się spółki, które wypłacają rosnące dywidendy przynajmniej od kilku lat. Najprościej „zbadać” to samemu, porównując wartości z kolumny „Obecna stopa dywidendy (DY)” do wartości z kolumny „Stopa dywidendy (DY) wobec 2012-2017” dla każdego z wierszy tabeli. Prostym językiem: porównując te dwie wartości procentowe, dowiemy się, jak inwestycja w spółkę wygląda dla kogoś, kto kupił papiery jakieś 5-6 lat temu w kontekście obecnej wysokości dywidendy. Podobnie potraktować możemy wartości z kolumn „obecne C/Z” oraz „Średnie C/Z”, sprawdzając, czy spółka jest wyceniana taniej, czy drożej w stosunku do tego, jak była wyceniana w przyszłości.

Pierwsze miejsce w tegorocznym składzie dywidendowych arystokratów zajmuje Grupa Kęty (KTY). Spółka ta zajmuje się produkcją i dystrybucją profili aluminiowych do budownictwa, a także wszelkiego rodzaju aluminiowych opakowań oraz folii polipropylenowych. Kęty w zestawieniu dywidendowych arystokratów mają bardzo szczególną, pierwszą pozycję, ponieważ od wielu lat wypłacają dywidendę, robiąc wszystko, by (choć trochę, patrz 2017/2018) wzrastała ona w każdym roku.

Grupa Kęty zachwyca wręcz swoją polityką dywidendową, zgodnie z którą na dywidendę przeznacza praktycznie cały osiągnięty w danym roku zysk. Jedyną kategorią oceny, w której Kęty nie otrzymały ode mnie najwyższej noty, jest wzrost wyników, który mógłby być jeszcze szybszy, stąd spółka otrzymała (jako jedyna w rankingu) 19 na 20 oczek, plasując się na 1 miejscu tegorocznych arystokratów.

  • Ważne #1! Czerwone pola dla 2022 roku oznaczają prognozy algorytmu „zgadywania wysokości dywidend”, a nie faktycznie wypłacone przez spółkę zaliczki, ani ogłoszone wartości dywidendy na przyszły rok! Miej to na uwadze, analizując wszystkie tabele tego typu we wpisie.
  • Ważne #2! „Dywidenda na akcję” dotyczy roku, z którego zysku pochodziła, a nie roku jej wypłaty. Przykładowo „dywidenda na akcję 2021” to ta, którą inwestorzy otrzymali w 2022 roku.

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 1 Kety1

Na drugim miejscu rankingu dywidendowych arystokratów 2023 znalazł się deweloper mieszkaniowy Dom Development (DOM), który podobnie jak Grupa Kęty, jest już stałym bywalcem tych zestawień. Dla wielu może być to niefortunny okres na inwestowanie w spółki z branży deweloperskiej, ponieważ kolejne informacje z BIK potwierdzają, że zainteresowanie kredytami hipotecznymi dosłownie „szoruje po dnie”, będąc o 65% niższe niż rok temu. Dom Development być może jeszcze tego nie odczuwa, wydając kolejne sprzedane wcześniej mieszkania, ale gorsze czasy dla branży deweloperskiej na pewno dotkną także tę spółkę, co przełożyć się może na brak kontynuacji trendu wzrostowego jej dywidendy.

A byłoby naprawdę szkoda, bo Dom Development może się obecnie pochwalić 12 latami wzrostu dywidend z rzędu, co w polskich warunkach jest nie lada osiągnięciem. Bardzo równomiernie wygląda tu wzrost wyników spółki, której udaje się skalować kolejne przedsięwzięcia w dość równomiernym tempie, co spodoba się bardziej konserwatywnym inwestorom. Spółka jest obecnie notowana z niższym wskaźnikiem C/Z, ponieważ inwestorzy giełdowi spodziewają się kilku gorszych lat w branży. Nie starając się przewidzieć zbyt wiele, napiszę tylko, że jest to bardzo solidna spółka dywidendowa, która w pełni zasługuje na 2 miejsce w tegorocznym rankingu dywidendowych arystokratów:

2023 12 01 12 51 43 Window

Na trzecim miejscu dywidendowych arystokratów GPW 2023 roku znajdzie się spółka-córka gorszej pod względem dywidend firmy Asseco Poland o nazwie Asseco Business Solutions (ABS). Choć ABS nie zachwyca w ostatnich latach wzrostem kursu akcji, to od 9 lat rokrocznie zwiększa ona swoje wyniki, a co za tym idzie – także wartość wypłacanych przez nią dywidend. ABS działa w segmencie dostarczania rozwiązań IT (typu ERP) dla firm, a pod względem wartości giełdowej jest ona 6-krotnie mniejsza od Asseco Poland (które znalazło się w tym roku dopiero na dalekim miejscu „dzikich kart Mateusza”). Oto jak prezentują się dane finansowe dla Asseco Business Solutions:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 3 Asseco Business Solutions2

Wzrost dywidendy dla ABS jest bardzo miarowy, ale znacząco niższy od tych, które prezentowały dwie pierwsze spółki tego rankingu. Na czwartej pozycji niespodzianka! Zdecydowałem się umieścić tu Livechat Software (LVC), czyli spółkę technologiczną, która zajmuje się produkcją i wdrażaniem rozwiązań wspierających e-commerce (czatów i czatbotów) oraz systemów helpdesk i internetowych baz wiedzy. Mamy więc spółkę, która potrzebuje niewiele (aktywów trwałych), by działać i generuje zyski od lat, do tego dzieląc się ich 85-95% ze swoimi akcjonariuszami. Świetny materiał na 4 miejsce arystokratów:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 4 Livechat2

Niektórzy przyczepią się, że LVC nie powinien się tu znaleźć, ponieważ jego historia wypłat dywidend nie jest tak imponująca, jak niektórych innych spółek. Ja uważam inaczej, bo 9 lat nieustannie wzrastających dywidend w zupełności wystarczy, by nazwać firmę „polskim dywidendowym arystokratą”.

Ostatnią z omawianych w tym rozdziale spółek (przypominam: tabele dla reszty arystokratów znajdują się u dołu strony) będzie „znana i lubiana” spółka Ambra (AMB), będąca producentem i dystrybutorem win i produktów winopodobnych. Działalność spółki rośnie trochę wolniej od tych z czterech pierwszych miejsc rankingu, ale jej konsekwentna polityka dywidendowa pozwoliła jej się znaleźć w absolutnym top tegorocznego rankingu. Zarząd spółki Ambra traktuje dywidendy bardzo poważnie, czego dowodzi historia 18 lat dywidend z tylko jedną roczną przerwą od jej wypłaty w 2008 roku.

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 5 Ambra2

Analizując akcje spółki Ambra, warto zauważyć, że zmienność jej ceny akcji jest bardzo umiarkowana i naprawdę mocno podąża za coraz lepszymi wynikami. Ambra nie jest jednak spółką wzrostowo-dywidendową i to dlatego umieściłem ją w arystokratach, a nie drugiej kategorii rankingu, do której omówienia teraz przejdziemy.

Które spółki z GPW można nazwać dywidendowymi liderami wzrostu w 2023 roku?

Dywidendowi liderzy wzrostu to tzw. spółki wzrostowo-dywidendowe, dla których wypłacanie dywidend jest tylko miłym dodatkiem dla akcjonariuszy, a nie sensem istnienia. Oznacza to, że w tej kategorii znajdą się również spółki młodsze oraz bardziej „dynamiczne” od arystokratów, od których nie będziemy wymagać zbyt długiej historii wypłat dywidend, skupiając się zamiast tego na imponującym wzroście wyników z ich działalności. Na dywidendowych liderach wzrostu może nie opierałbym swojego portfela dywidendowego, ale starannie wybrane jednostki mogą być świetnym jego uzupełnieniem i motorem do wzrostu nie tylko dywidend, ale też wartości portfela (ceny akcji) w przyszłości.

Kryteria dla dywidendowych liderów wzrostu

Od dywidendowych liderów wzrostu oczekiwałem jakiejkolwiek historii wypłat dywidend (3-4 lata, choć robiłem wyjątki), zamiast niej skupiając się na wzroście wyników tych spółek. Warunki były proste: jeśli spółka nie „załapała” się do arystokratów ze względu na niewystarczającą historię wypłat dywidend lub niejasną politykę dywidendową, to sam wzrost pozwalał jej załapać się do dywidendowych liderów wzrostu.

Co to oznacza, że spółka jest wzrostowo-dywidendowa? Dobrym przykładem będzie firma IT, która większość zysku przeznacza na rozwój swojej działalności, dzieląc się z akcjonariuszami tylko jego mniejszą częścią. Innym dobrym przykładem będzie firma rozwijająca się tak szybko, że „nie nadąża z wydawaniem pieniędzy na rozwój”, więc zaczęła wypłacać dywidendy. Sprawdźmy, które firmy nazwać można dywidendowymi liderami wzrostu na GPW i NewConnect w roku 2023.

Dywidendowi liderzy wzrostu 2023

Wśród spółek z tej listy znajdziemy raczej takie, które kojarzą się ze wzrostem ceny na giełdzie, a nie ze wzrostem dywidend. Ich charakterystyka pozwala jednak sądzić, że ich zarządy mogą chcieć kontynuować wypłacanie dywidend w kolejnych latach, wprowadzając je do przyszłych dywidendowych arystokratów. Inwestor dywidendowy powinien jednak uważać na spółki o wątpliwej polityce dywidendowej, bo firma, która czasem wypłaca 10%, a czasem 60% zysku nie jest najlepszym motorem portfela dywidendowego, który ma skupiać się na regularnych wypłatach środków. Oto 15 spółek, które zakwalifikowały się na listę dywidendowych liderów wzrostu 2023 roku:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - dywidendowi liderzy wzrostu 2023

Już na pierwszy rzut oka widać podwyższoną zmienność cen akcji tych firm, która znacznie przebija tę cechującą dywidendowych arystokratów. Ustalisz to prosto, porównując wartości z zielonej kolumny z wartościami z czerwonej kolumny, obliczając tzw. MIN/MAX, czyli rozpiętość cenową akcji spółek w ciągu ostatnich 12 miesięcy. W przypadku dywidendowych liderów wzrostu co najmniej kilka firm dało się kupić jeszcze kilka miesięcy temu na prawdziwej promocji (w kontekście dywidendowym), co powiedzieć można m.in. o zwycięzcy tego rankingu, czyli firmie PlayWay (PLW).

PlayWay jest producentem gier wideo, który płaci dywidendy od 2017 roku, czyli od pierwszego pełnego roku swojej obecności na polskiej giełdzie. To dobry moment, by pozdrowić CEO tej firmy – Krzysztofa Kostowskiego, który czasami zagląda na mojego bloga i wymienia ze mną niekiedy Tweety na Tweeterze ;). PlayWay to firma o niskim wymaganym nakładzie kosztów oraz dobrze zdywersyfikowanej działalności (posiada udziały w około 100 innych spółkach tworzących gry), co czyni ją stosunkowo dobrym „zakładem” jeśli chodzi o dywidendy na kolejne lata. Dlaczego PlayWay wylądował na 1 miejscu tego zestawienia? Sam zobacz, bo o równie imponujący wzrost działalności na polskiej giełdzie niełatwo:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 1 PlayWay3

Bystre oko analityka zauważy jednak coś dziwnego w kontekście kursu akcji PlayWay, który w grudniu 2020 roku wynosił nawet 633 złote (przy zysku netto za ten rok wynoszącym 34,74 na akcję). Na szczęście dla nas, spółka PlayWay wróciła obecnie do rozsądniejszych wycen i w 2022 roku jego akcje dało się kupić w przedziale 220-300 złotych za około 27 złotych zysku z ostatnich 4 kwartałów.

Na drugim miejscu dywidendowych liderów wzrostu zdecydowałem się umieścić popularną wśród polskich inwestorów spółkę Mo-BRUK (MBR) zajmującą się przetwarzaniem odpadów przemysłowych. Choć sam profil działalności nie brzmi zbyt zachęcająco, to już wyniki finansowe i skala rozwoju  niejednego inwestora może zachęcić do zainwestowania w akcje tej spółki. Imponujący jest tutaj zwłaszcza bardzo dynamiczny wzrost przychodów, o który zwykle dość ciężko wśród spółek dywidendowych:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 2 MoBruk2

Mo-BRUK może się nie kojarzyć z dywidendami ze względu na jej relatywnie krótką historię wypłat (tylko 4 lata), ale może powinna zacząć się z nimi kojarzyć, jeśli jej zarząd tak szczodrze dzieli się zyskiem z akcjonariuszami?

Na trzecim miejscu znalazł się deweloper mieszkaniowy ED invest (EDI), który w ostatnich 3 latach zanotował skokowy wręcz wzrost przychodów i idącego za nimi zysku netto. Na plus jest to, że zarząd decyduje się rok do roku na wypłaty dywidend, ale w przeszłości robił to niestety w sposób bardzo nieregularny, przez co wielu osobom firma ta nie kojarzy się wcale z dywidendami:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 3 EdInvest1

Ktoś, kto zdecydował się na inwestycję w papiery tej firmy kilka lat temu, z pewnością cieszy się teraz tym, że stopa dywidendy wynosi 30-40% relatywnie do ceny, po której te akcje zakupił. Jedyny minus to to, że w związku z trudną sytuacją na rynku kredytów hipotecznych (patrz: opis Dom Development kilka akapitów wcześniej) jej przyszłe przychody i zyski są bardzo niepewne i prawie na pewno nie będzie ona kontynuowała tego imponującego wzrostu, o czym należy pamiętać decydując się na inwestycję w jej papiery w okolicy historycznych maksimów cen.

Niewielu wie, że po wydaniu poprzednich edycji rankingu niektóre firmy kontaktowały się ze mną, w celu podania mi alternatywnych źródeł kontaktu na potrzeby przyszłych rankingów. Jedną z tych firm była CDA (CDA), która specjalizuje się w działalności VOD (Video On Demand), próbując stać się „polskim Netflixem”. CDA rozwija swój biznes dość dynamicznie, jednocześnie oferując bardzo szczodrą politykę dywidendową swoim akcjonariuszom:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 4 CDA1

Nie będę nawet wspominał o tym, jak miło było dla mnie to, że odezwał się do mnie przedstawiciel relacji inwestorskich spółki z ofertą porozmawiania na dowolny temat dotyczący jej działalności. Było to miłe, profesjonalne i zostawiło bardzo dobre wrażenie, dowodząc też tego, że spółce zależy, by była postrzegana jako dywidendowa.

Zamykająca TOP5 dywidendowych liderów wzrostu spółka Voxel (VOX) oferująca zaawansowane badania i usługi medyczne, która od kilku lat przejawia ambicje do stania się spółką dywidendową. Voxel działa w branży w pewnym sensie odpornej na kryzysy, co jest świetną wiadomością dla zainteresowanych nie tylko wzrostem wyników, ale i stabilnością dywidend i działalności ogółem:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 5

Jedyna niewiadoma to dla mnie polityka dywidendowa spółki, bo czasem wypłaca ona 50%, a innym razem prawie 100% osiągniętego zysku netto, czyniąc przewidywanie przyszłych dywidend trudnym lub niemożliwym. Czas na rozdział o spółkach, które nie weszły do dwóch głównych zestawień, ale bez których wpis ten byłby po prostu niekompletny, czyli tzw. dzikich kart (wildcards) polskich dywidend.

Szukasz taniego konta maklerskiego do akcji i ETF-ów?

Nota XTB: Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.

Chcesz założyć IKE/IKZE z bogatą ofertą ETF-ów?

Mój link obniża prowizję na rynkach zagranicznych z 0,29% do 0,24%.

Szukasz zagranicznego konta maklerskiego?

Pełen ranking kont maklerskich do akcji i ETF-ów znajdziesz tutaj

Jakie inne spółki dywidendowe z GPW przykuły moje oko?

Dywidendowe dzikie karty Mateusza to stale dobre firmy płacące dywidendy, które nie przejawiają ani imponującej historii wypłat, ani bardzo dynamicznego wzrostu działalności, a mimo to całościowo stale są niezłymi spółkami dywidendowymi. Jako że wszystkie 15 spółek znalazło się poza czołową 30 rankingu, to większość czytelników może je postrzegać jako „odrzutki” całego rankingu, co nie zawsze jest prawdą, o czym świadczy np. obecność tu takiego giganta jak Asseco Poland. Wśród dzikich kart znajduje się też rekordowa liczba spółek z NewConnect, bo są to aż cztery mniejsze od pozostałych przedsiębiorstwa (DKR, XBS, 7FT i XPL).

Kryteria dla dzikich kart Mateusza

Tego podrozdziału mogłoby właściwie nie być, bo kryteria doboru dzikich kart były w tym roku bardzo proste. Jeśli spółka nie zakwalifikowała się do żadnej z dwóch wcześniejszych kategorii, a mimo to ma dość wysoką ocenę (ponad 50%, czyli ponad 10 na 20), to umieściłem ją w tej grupie. Bez zbędnego przedłużania, przedstawię Ci teraz ranking dywidendowych dzikich kart na 2023 rok.

Dzikie karty Mateusza 2023

Jeśli niektóre firmy z grupy dywidendowych arystokratów lub dywidendowych liderów wzrostu wydawały Ci się zmienne to zerknij na minima i maksima notowań niektórych firm z trzeciej grupy. Podobną rzecz można powiedzieć o obecnych stopach dywidend niektórych z nich, a także o kolosalnym wręcz ich wzroście w czasie. Spółki te, podobnie jak te z grupy liderów wzrostu, mają przeciętnie o wiele niższe C/Z od dywidendowych arystokratów (6,7 wobec 10,7), co dowodzi tego, że inwestorzy nie cenią ich tak bardzo, jak bardziej dojrzałych arystokratów. Oto pełna lista dywidendowych dzikich kart na 2023 rok:

Najlepsze spółki dywidendowe na 2023 rok - dywidendowe dzikie karty 2023

Pierwszą spółką w tej grupie jest znajdująca się tu już tradycyjnie Dektra (DKR), która w poprzednich 2 latach zakwalifikowała się do nieistniejącej już grupy „Dywidendowych Okazji”. Dektra to notowany na rynku NewConnect producent materiałów izolacyjnych, który niezwykle serio podchodzi do swojej polityki dywidendowej. Słabą stroną firmy jest jednak dość cykliczna i mało przewidywalna działalność powodująca niestabilność jej wyników, co doskonale widać w latach 2019 i 2020:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 1 Dektra1

Dektra niezwykle poważnie podchodzi jednak do swojej polityki dywidendowej, dzieląc się z akcjonariuszami każdorocznie prawie całym osiągniętym w danym roku zyskiem netto. Wzrost dywidend nie jest tu może imponujący, ale oceniając przeszłe decyzje jej zarządu, przynajmniej wiadomo, że przy wzroście jej działalności, rosnąć będą także dywidendy, które wypłaca.

Drugą z dzikich kart na 2023 rok jest spółka Delko (DEL), która zajmuje się handlem i dystrybucją kosmetyków, chemii gospodarczej i artykułów higieny osobistej. Delko wyróżnia się konsekwencją w wypłacie dywidend i solidnym, ale nie najszybszym wzrostem działalności. Delko posiada zbyt krótką historię wypłaty dywidend, by stać się arystokratą, ale jej polityka dywidendowa (20-30% zysku netto rocznie) jest dość spójna i konsekwentna:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 2 Delko2

Podobnie jak Delko, kolejna spółka także otrzymała w tegorocznym rankingu 13/20 punktów, a jest nią XBS Pro-log (XBS), który świadczy usługi magazynowania, logistyki i obsługi celnej zamówień dla firm o różnej skali działalności. XBS oferuje imponujący wzrost działalności, a punkty stracił głównie w kategorii ciągłości i stabilności dywidend, które bywają tu wypłacane w bardzo losowej części osiągniętego w ciągu roku zysku:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 3 XBS Prolog2

XBS Pro-Log działa w ciekawej branży, którą interesuję się prywatnie od czasu wybuchu pandemii COVID-19, którą z pewnością czeka w kolejnych latach wzrost towarzyszący rozwojowi e-commerce.

Czwartą w kolejności spółką wśród dzikich kart jest Alumetal (AML), czyli – podobnie jak Grupa Kęty – firma działająca w branży aluminiowej, ale koncentrując się na stopach aluminiowych dla branży motoryzacyjnej. Alumetal nie miał niestety ciągłości wypłat dywidend, bo w 2020 roku (kolumna 2019, bo ta dywidenda pochodziła z zysku za 2019 rok) na rok zrezygnował z ich wypłacenia.

Alumetal – podobnie jak Kęty – rozwinął ostatnio swój biznes, a pomogły mu rosnące koszty materiałów, dzięki czemu zysk netto firmy wzrósł w ciągu 2 lat ponad 4-krotnie. Spółki nie zaliczyłbym jednak do arystokratów nie tylko z powodu dość krótkiej historii wypłat, ale też z powodu dość chaotycznych i nieprzewidywalnych dywidend, co ocenić można po wierszu ze stopą wypłaty dywidendy (DPR).

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 4 Alumetal2

Piątą i zarazem ostatnią spółką, którą w tym wpisie opiszę jest AB PL (ABE) – dystrybutor IT i elektroniki, który może i nie wypłaca dywidend od dawna, ale od paru lat stara się wypłacać rosnące dywidendy, pozwalając uwierzyć, że w końcu (za 4-5 lat) dołączy do grona arystokratów. Spółkę cechuje bardzo zrównoważony wzrost przychodów, który może spodobać się defensywnym inwestorom ceniącym sobie przewidywalne biznesy:

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 5 AB PL2

Na AB PL chcę zakończyć część opisową wpisu, zapraszając Cię do przejrzenia pozostałych pozycji każdego z rankingów (by je znaleźć, wystarczy „przeskoczyć” podsumowanie i tabelę z zapisem do newslettera scrollując w dół). Mam nadzieję, że tegoroczny ranking był dla Ciebie przydatny jak zwykle i liczę na ciekawe dyskusje w komentarzach… i to nie tylko z fanami dywidend.

Obserwuj mnie na Twitterze:

Subskrybuj mój kanał YouTube:

Podsumowanie

Tegoroczny ranking był wbrew pozorom trudniejszy do zrobienia niż te z 2020 i 2021 roku. Było tak, ponieważ poza automatycznym algorytmem oceny „przepuściłem” wszystko przez moje własne oczy, analizując „ręcznie” około 110 spółek, by stworzyć 3 rankingi po 15 i bonusową listę „ostatków”, która znajduje się na samym końcu wpisu. Materiału tu było przynajmniej na kilka wpisów, więc koniecznie daj znać w komentarzach, czy forma była w tym roku przystępna, a jeśli nie to śmiało dawaj znać o tym, co mógłbym zmienić w kolejnych latach.

Jak już jesteśmy przy dywidendach i wpisach dywidendowych, to przyznam, że bardzo wiele osób prosi mnie o to, by dokonywać podobnych analiz również dla spółek zagranicznych. O ile dywidendowi arystokraci z USA może i byliby w moim zasięgu (czasowym) to już spółek europejskich oraz azjatyckich raczej nie dałbym rady gruntownie przeanalizować.

Jeśli w komentarzach będzie duża chęć do przeczytania takich wpisów, to zastanowię się, czy nie zająć się także tymi tematami w przyszłym roku, a głodnym analiz dywidendowych arystokratów z USA na razie polecam arkusze „Dividend Kings” Marcina Jaworskiego, które publikuje on za darmo w facebookowej grupie Dividend Kingdom.

Zapisz się do mojego newslettera:

.
Zastrzeżenie

Informacje przedstawione na tej stronie internetowej są prywatnymi opiniami autora i nie stanowią rekomendacji inwestycyjnych w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 roku w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców (Dz. U. z 2005 roku, Nr 206, poz. 1715). Czytelnik podejmuje decyzje inwestycyjne na własną odpowiedzialność. Autor bloga nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam umieszczanych na blogu.

Tabele z danymi dla pozostałych spółek

Poniżej zamieszczam pełne tabele z danymi dla nieopisanych we wpisie firm, które znalazły się na listach TOP15, ale pozycjach niższych od piątej. Ubolewam nad tym, że nie opisałem takich „dywidendowych sław” jak IFIRMA czy Neuca, ale grunt to to, że znalazły się one wśród krezusów polskich dywidend, których tabele z danymi prezentuję poniżej.

Miejsca 6-15 dywidendowych arystokratów

IFIRMA (IFI)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 6 IFIRMA2

Asseco SEE (ASE)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 7 ASSECO SEE2

Neuca (NEU)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 8 NEUCA2

KRKA (KRK)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 9 KRKA2

Decora (DCR)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 10 Decora2

Eurotel (ETL)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 11 Eurotel2

TIM (TIM)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 12 TIM2

Ekopol (EGH)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 13 Ekopol2

Internity (INT)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 14 Internity2

Budimex (BDX)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DA 15

Miejsca 6-15 liderów wzrostu

Asbis (ASB)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 6 Asbis2

Mirbud (MRB)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 7 Mirbud2

Oponeo.pl (OPN)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 8 Oponeo2

Kruk (KRU)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 9 Kruk2

PCC Rokita (PCR)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 10 PCC Rokita2

Eurosnack (ECK)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 11 Eurosnack2

MOL (MOL)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 12 MOL2

Unibep (UNI)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 13 Unibep2

Grodno (GRN)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 14 Grodno2

NTT System (NTT)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DLW 15 NTTSystem2

Miejsca 6-15 dzikich kart Mateusza

Labo Print (LAB)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 6 Laboprint2

7FIT (7FT)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 7 7FIT2

XPLUS (XPL)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 8 XPLUS2

Ferro (FRO)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 9 Ferro2

ATAL (1AT)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 10 Atal2

Asseco Poland (ACP)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 11 Asseco Poland2

Stalprofil (STF)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 12 Stalprofil2

Torpol (TOR)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 13 Torpol2

Tarczyski (TAR)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 14 Tarczynski2

Sunex (SNX)

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok DDKM 15

Pozostałe ciekawe spółki dywidendowe

Najlepsze spolki dywidendowe na 2023 rok pozostale spolki dywidendowe

4.7 48 głosy
Oceń artykuł
Obserwuj wątek
Powiadom o
guest

336 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Komentarze dotyczące treści
Zobacz wszystkie komentarze