Po co porównywać swoje zarobki z innymi?
Naturalnie większość nowo zatrudnionych na rynku pracy zadaje sobie pytania „ile zarabiam w porównaniu do innych?”, a zatem także „czy nie zarabiam za mało?”. Zarobkowi „puryści” traktują to jako temat tabu, ale każdy pragmatyczny pracownik będzie chciał znać zarobki innych, by ustalić czy zarabia odpowiednio dużo. Mnie to pytanie zastało po raz pierwszy w Szwecji, gdzie przepracowałem swoje pierwsze 4 lata po studiach. W Szwecji pensje (w zasadzie PIT) wszystkich pracowników są podane do publicznej wiadomości, co może Ci się wydać dziwne, biorąc pod uwagę to, jak wrażliwy jest to temat w naszym kraju. Co prawda dostęp do szwedzkich wynagrodzeń jest „półlegalny”, bo trzeba wykupić coś na kształt książki telefonicznej, która kosztuje około 100 zł, ale jest to jak najbardziej możliwe i corocznie pomaga wielu Szwedom odpowiedzieć na pytanie o uczciwość swoich zarobków.
Po zakupie takiej książki (a są to naprawdę dobrze wydane pieniądze!) możesz poznać zarobki wszystkich zameldowanych w Twoim województwie i wykorzystać tę wiedzę w negocjacjach ze swoim przełożonym lub przełożoną. Ciekawe, prawda? Jako że w Szwecji podjąłem swoją pierwszą poważną pracę, było dla mnie normalne, że znam pensje wszystkich w swoim dziale, firmie, a także pensje moich znajomych. I to wszystko bez potrzeby wypytywania kogokolwiek! Wyobraź sobie moje zdziwienie, gdy w 2017 roku, po powrocie do ojczyzny podpisywałem umowę o pracę z klauzulą poufności wynagrodzenia, która później okazała się nieefektywna, a może nawet nielegalna, o czym teraz napiszę.
W skrócie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czy pracodawca może Ci zabronić rozmawiania o Twoim wynagrodzeniu.
- Jak elegancko i mądrze spytać znajomych o ich zarobki.
- Jak w internecie sprawdzić zarobki na podobnych stanowiskach.
- Jak złożyć to wszystko w jedną całość, sprawdzając czy nie zarabiasz za mało.
Czy w Polsce wolno rozmawiać o swoim wynagrodzeniu?
Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest klauzula poufności wynagrodzenia. Zapis taki w umowach znajdzie pewnie większość pracowników średnich i większych firm w naszym kraju. Prawdopodobnie dodawany jest do umów w celu uniknięcia „buntu” wieloletnich pracowników wobec wyższych płac ich młodszych kolegów i koleżanek. Ponadto pracownik nieświadomy to (w teorii) pracownik mniej wymagający i bardziej szczęśliwy. Nic bardziej mylnego, ale o tym za chwilę.
Co ciekawe zapis ten pozostaje bez mocy prawnej i jako pracownik wcale nie musisz go przestrzegać. Jest tak dlatego, że stoi on w sprzeczności z zasadą równego traktowania pracowników, będąc niezgodnym z prawem pracy. Nawet w przypadku gdy świadomie lub nieświadomie podpisałeś umowę, która taką klauzulę zawiera. Przejdźmy zatem do części praktycznej, czyli do sposobów uzyskiwania odpowiedzi na pytanie „czy nie zarabiam za mało?”.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Jak spytać się o zarobki kolegi z pracy?
Po kilku latach pracy za granicą, wracając do Polski, zauważyłem, że większość osób tutaj raczej niechętnie rozmawia o płacach. Nawet gdy wyjaśnisz współpracownikom, że dzieląc się informacjami, nie naruszają warunków umowy, zwykle nie będzie to prosta rozmowa. Zwłaszcza jeśli pytasz wprost i oczekujesz informacji od kogoś, zanim cokolwiek powiesz. Co zatem robić? Przeczytaj kilka sugestii, które bardzo dobrze sprawdzają się u mnie:
- Przede wszystkim nie pytaj bezpośrednio „ile zarabiasz?”. Jak zwykle zacznij od „dlaczego”, pytając na przykład „nie jestem pewien czy moja pensja jest w widełkach na nasze stanowisko, czy możemy pogadać o pensji?”.
- Zacznij od siebie. Daj komuś informacje, zanim zapytasz o zwrotną. Nawet jeśli osoba nie pyta o Twoje warunki zatrudnienia explicite, to dając jej informację, najczęściej w ten lub inny sposób pomagasz. Ludzie postawieni w takiej sytuacji rzadko kiedy nie udzielają informacji zwrotnej. Niezależnie czy zarabiają mniej, czy więcej od Ciebie. Pamiętaj, że „czy zarabiam za mało?” to niewinne, ale zasadne pytanie i każdy zrozumie Twoją motywacje.
- Nie pytaj o zarobki publicznie! W gronie większym niż 2 osoby niezręcznie jest pytać o pensje. Nawet jeśli wszyscy pracujecie na tym samym stanowisku. Zasada ponadczasowa i ponadbranżowa. Po prostu prowadź takie rozmowy w cztery oczy, jeśli oczekujesz szczerych odpowiedzi.
- Dobrą metodą jest też zapytanie niebezpośrednie, czyli „czy wiesz ile zarabia się na naszym stanowisku?” zamiast „ile zarabiasz?”. Gdy jednak pytasz bezpośrednio, zawsze dodaj możliwość podania widełek płac zamiast konkretnej kwoty. Przykładowo „możesz podać widełki, a nie konkretną kwotę, chętnie powiem Ci, co ja wiem, ale potrzebuję informacji zwrotnej od Ciebie”.
- Ostatnie, nieco mniej intuicyjne, uważaj z rozmowami o pensji ze znajomymi, zwłaszcza tymi najbliższymi. Dużo „czyściej” jest rozmawiać o zarobkach z ludźmi, z którymi się tylko kumplujemy w pracy. Natura ludzka jest nieprzewidywalna, a na pewno nie chcemy stracić przyjaciół lub wzbudzać niepotrzebnej zazdrości, lub innych negatywnych emocji. W końcu wszyscy tutaj chcemy zarabiać jak najwięcej, prawda?
Jak sprawdzić swoje zarobki w internecie?
Ameryki teraz nie odkryję. Jest dzisiaj mnóstwo sposobów na sprawdzenie godziwych zarobków na danym stanowisku. Wszystkie one dostępne są publicznie w internecie, zazwyczaj za darmo. Zacznij od stron, na których w skali „makro” sprawdzisz statystyki dla różnych stanowisk. Prawdopodobnie bez problemu znajdziesz tam dane o swoim fachu:
- Portal pracuj.pl od blisko 6 lat oferuje darmową „porównywarkę zarobków” na danym stanowisku. Darmową, bo aby raport przeczytać musisz podać własne dane i się zalogować
- Sedlak & Sedlak, właściciel strony wynagrodzenia.pl oferuje coś podobnego do pracuj. Taki raport wynagrodzeń jest darmowy, ale również wymaga od Ciebie zalogowania się i podania własnych informacji
Zasadnym pytaniem więc jest, na jakiej próbce portfela te dokonują obliczeń oraz czy ludzie nie podają czegokolwiek byle by tylko raport otrzymać. Dla fanów statystyki polecam stronę GUS-u, na której znajdziesz czystą statystykę na solidnej próbie firm/pracowników. Niestety brak tam „konkretów” podobnych powyższym portalom będącym w rękach prywatnych.
Jeśli pracujesz w IT, będziesz miał dodatkowo do dyspozycji dwa warte uwagi portale, na których znajdziesz oferty pracy z otwarcie podanymi widełkami płac. Jest to rozwiązanie poniekąd już standardowe w krajach rozwiniętych, a gdzieniegdzie nawet wymagane. Niestety Polska jest tutaj mocno w tyle, ale poniższe strony robią świetną robotę, publikując oferty z widełkami płac:
- No Fluff Jobs od dobrych paru lat propaguje ideę otwartego pisania o pensjach, oszczędzając w ten sposób czas zarówno kandydatom, jak i rekruterom
- Just Join IT jest młodszym bratem „nofluff’u”, ale znajdziesz tam równie ciekawe informacje. Serdecznie polecam i liczę na powstawanie podobnych portali dla ofert pracy spoza IT
- Rocket Jobs to portal z ofertami dla osób pracujących w marketingu i sprzedaży. Ten sam właściciel, co Just Join IT, więc i layout będzie dla Was znajomy
Jak ocenić własne zarobki? Czy nie zarabiam za mało?
Po zebraniu informacji z internetu oraz od współpracowników/znajomych jesteś gotowy na najważniejsze. Z pewnością wiesz już, czy zarabiasz „rynkowo”, zbyt mało czy powyżej średniej. Wszystkie trzy opcje są dla Ciebie wygraną, bo przynajmniej jesteś teraz świadomy swojej sytuacji i gotowy podjąć kolejne kroki (ew. nie podejmować żadnych, jeśli Twoja pensja jest w 99 percentylu na dane stanowisko). OK, miło się czytało, podałeś kilka linków i pomysłów, ale co robić? Dorzucam dla Ciebie graf decyzyjny, który powinien Ci pomóc w procesie analizy własnych zarobków:
Podsumowanie
Serdecznie Ciebie zachęcam do wykonania pełnego ćwiczenia opisanego w tym wpisie. Dowiesz się w ten sposób czy Twój pracodawca płaci Ci godziwie oraz, ewentualnie czy warto się jego trzymać, czy czas poszukać nowej pracy. Istotne jest też to by nie tylko oceniać swoją pensję w porównaniu do innych pracowników firmy lub działu, ale także całego rynku pracy. W kolejnych wpisach w kategorii zarabianie znajdziesz więcej o samych negocjacjach z obecnym pracodawcą, a także procesie rekrutacji do innej firmy. Pamiętaj: w częstym pytaniu samego siebie „czy nie zarabiam za mało?” nie ma nic złego. Rób to jak najczęściej, ponieważ jest to w Twoim najlepszym interesie. Bez odpowiednich zarobków nie posiądziesz zdolności do oszczędzania i inwestowania, więc spełnianie marzeń będzie o wiele trudniejsze, a życie prawdopodobnie mniej szczęśliwe. Nie bagatelizuj więc roli swoich zarobków, przygotuj się i zacznij negocjacje z szefem (patrz wpis: „Jak skutecznie negocjować podwyżkę? Instrukcja krok po kroku„).
Zapisz się do mojego newslettera:
