Czy państwo polskie zarabia jakieś pieniądze?
Czy zastanawiało Cię kiedyś, skąd państwo ma pieniądze? Jak dokładnie pozyskuje fundusze na swoje wydatki? Jeżeli tak, to zapraszam Cię do lektury mojego pierwszego wpisu w kategorii gospodarka. Rozbiłem w nim dochody budżetu państwa w 2019 roku na czynniki pierwsze. Wszystkie wpisy w tej dziedzinie będą dotykać jak najbardziej polityki gospodarczej i jak najmniej światopoglądowej. Nie znaczy to, że będę kompletnie bezstronny wobec rządów i partii politycznych, ale argumentując, zawsze będę powoływał się na liczby, nie emocje. Tak też zrobię w niniejszym wpisie, który odpowie na pytanie o to, skąd państwo bierze pieniądze.
Wprowadzenie do nowej kategorii, która wzbogaciła mój blog o oszczędzaniu, zarabianiu i inwestowaniu, mamy za sobą, dlatego czas przejść do konkretów. Skąd rząd bierze pieniądze na planowane wydatki? Czy państwo generuje jakieś pieniądze samo, np. poprzez inwestowanie w jakieś aktywa? A może dostaje je z Unii Europejskiej? Po części tak, ale zarówno moc zarobkowa państwa, jak i środki z Unii Europejskiej są marginalne wobec .głównego źródła wpływów do budżetu, czyli podatków Obserwując hojną politykę socjalną obecnego rządu, pewnie często zastanawiasz się nad tym, jak wysokie muszą być dochody budżetu państwa, by to wszystko zapewnić. Do ustalenia, ile Polska zarabia rocznie, przyda nam się rozbicie podatków na główne składowe, którego dokonam w dalszej części wpisu.
W skrócie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czy państwo polskie samo zarabia jakieś pieniądze.
- Z jakich podatków utrzymuje się państwo w jakiej mierze.
- Które podatki przynoszą budżetowi najwięcej, a które najmniej.
Powiązane wpisy
- Na co państwo polskie wydaje pieniądze?
- Budżet państwa w 2020 roku – jego zmiany i wykonanie
- Analiza budżetu państwa polskiego na 2021 rok
- Ile przeciętny Polak płaci podatków?
- Jak wysoki jest polski podatek PIT? Porównanie z innymi krajami
- Jak działa ZUS? Gdzie trafiają Twoje składki?
- Deficyt budżetowy Polski i innych krajów UE. Kto w UE żyje ponad stan?
Skąd państwo polskie ma pieniądze?
„Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki.” mawiał Benjamin Franklin, jeden z ojców założycieli Stanów Zjednoczonych. Miał rację, choć za jego czasów w Stanach nie było ani VAT-u, ani akcyzy, ani podatku dochodowego – trzech największych źródeł, skąd polski rząd bierze pieniądze od ponad dekady. Jak to możliwe, że tak wielki kraj utrzymywał się bez podatku dochodowego? Odpowiedzią są cła, które były wtedy na wysokim poziomie procentowym, a Stany Zjednoczone rozwijały się, importując wszystko z Europy, Azji i Afryki. Wraz ze zmianą dojrzałości kraju i przechylaniem się w stronę socjalizmu wprowadzono podatek dochodowy i pewne formy redystrybucji dochodów między bogatymi a biednymi.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Z jakich podatków państwo polskie otrzymuje pieniądze?
- Podatek VAT stanowi aż 46% tego, na czym zarabia Polska – innymi słowy, z podatku VAT państwo otrzymuje aż 46% wszystkich wpływów do budżetu.
- Z akcyzy państwo polskie ściąga 19% swoich rocznych wpływów. Sumarycznie podatki pośrednie, czyli VAT i akcyza stanowią więc aż 65% wpływów budżetu państwa!
- Z podatku PIT, czyli dochodowego od osób fizycznych państwo zbiera 17% swoich dochodów.
- Kolejnym elementem odpowiedzi na pytanie o to, skąd rząd ma pieniądze, jest podatek dochodowy od osób prawnych, czyli CIT. Opodatkowane są nim zyski firm i korporacji i stanowi on 9% wpływów do budżetu państwa.
- Ostatnie 9% wpływów pochodzi z innych źródeł, przykładowo z zysku NBP, dywidend spółek w portfelu skarbu państwa oraz różnorakich wpływów z województw, gmin i powiatów.
Zdziwiony? Prawdopodobnie myślałeś, że podatki dochodowe (PIT i CIT) stanowią większość dochodów państwa. Nie dziwię się, bo opinia publiczna poświęca im jakieś 95% czasu antenowego, gdy jest mowa o tematach podatkowych. Tymczasem, jeśli chodzi o, nazwijmy to umownie, zarabianie państwa, to niemal dwie trzecie „zarobków” państwa to VAT i akcyza. Z pewnością kiedyś zetknąłeś się z tymi podatkami, w końcu Ty i ja płacimy je na każdym kroku, ale krótko Ci je odświeżę.
Ile państwo polskie dostaje z podatku VAT?
VAT (ang. Value-Added Tax) to podatek od wartości dodanej. Czasami nazywa się go „podatkiem od konsumpcji”, bo płaci go klient końcowy wraz z opłatą za towar. W Polsce (stan na 2019 rok) występuje w czterech stawkach: 0%, 5%, 8% i 23%. Oznacza to, że dla niektórych produktów niemal ćwierć ceny to ten podatek.
Podatek VAT jest najpowszechniej i najczęściej płaconym podatkiem, ponieważ płacisz go za każdym razem, gdy kupujesz coś w sklepie. Mowa tu zarówno o żywności, jak i towarach innego rodzaju. VAT-em obłożone są wszystkie produkty, z tym że niektóre „przydatne społecznie” mają obniżoną jego wartość. Wykaz stawek VAT znajdziesz tutaj, ale ostrzegam, że liczenie go jest bardzo skomplikowane. Przykładowo sos musztardowy obłożony jest VAT-em 23%, podczas gdy musztarda VAT-em 8%. W praktyce VAT znajdziesz na każdym paragonie, przykład poniżej:
tutaj, ale ostrzegam, że liczenie go jest bardzo skomplikowane. Przykładowo sos musztardowy obłożony jest VAT-em 23%, podczas gdy musztarda VAT-em 8%. W praktyce VAT znajdziesz na każdym paragonie, przykład poniżej:
Zarówno czekolada, jak i Coca-Cola uznane zostały przez ustawodawcę za produkty zasługujące na obłożenie standardową stawką VAT, tj. 23%. Gdybyś nie płacił za nie VAT-u, kosztowały Cię 2,93 zł zamiast 3,58 zł. Im więcej społeczeństwo konsumuje i im wyższa stawka VAT, tym więcej wpływa do budżetu. Na przychody z VAT-u świetnie zadziałało wprowadzenie bezpośrednio wzmacniającego konsumpcję programu 500+. Co ciekawe w niektórych państwach świata do dziś nie wprowadzono tego podatku.
A co robi polityk, który naobiecywał w wyborach zbyt dużo i ewidentnie oszczędzanie pieniędzy publicznych jest ostatnią rzeczą, o jakiej myśli?
Ile państwo polskie czerpie z akcyzy?
Potrzebujący wyższych wpływów do budżetu polityk oczywiście nakłada na pewne towary i usługi akcyzę! Akcyza to dodatkowy podatek na dobra konsumowane na masową skalę. Z punktu widzenia urzędnika VAT to podatek od wszelkiej konsumpcji, a akcyza to „dodatkowy VAT” na dobra masowo konsumowane (teoretycznie te najbardziej szkodliwe społecznie lub luksusowe, ale nie zawsze, gdyż akcyzą w Polsce obłożony jest też…prąd elektryczny). Z punktu widzenia konsumenta to kolejny powód, dla którego produkty są zwyczajnie drogie. Temat akcyzy z pewnością jeszcze rozwinę w jednym z przyszłych artykułów, a tymczasem porozmawiajmy o podatkach dochodowych.
Ile wynoszą wpływy z podatków dochodowych PIT i CIT?
Żartobliwie nazywane „karą za pracę” podatki dochodowe PIT i CIT to odpowiednio danina od osób fizycznych i osób prawnych (firm). Podczas gdy VAT i akcyza obciążają konsumpcje, PIT i CIT obniża Twoje przychody/zarobki z pracy. W Polsce są to podatki proporcjonalne, obliczane procentowo od zarobionej kwoty w każdym miesiącu. Stawka podatku CIT jest stała i wynosi 19%, a podatku PIT jest progresywna i zwiększa się wraz z przychodami.
Jeżeli w ciągu roku Twoje przychody z pracy przekroczą kwotę 85 528 zł, to od nadwyżki zapłacisz aż 32% podatku. Wszystko poniżej wspomnianej kwoty opodatkowane jest stawką 18% (do września 2019), a niedługo już 17%. Niestety jest to marne pocieszenie, jako że od ponad dekady drugi próg podatkowy stoi na tym samym poziomie, pomimo średniego wzrostu płac o niemal 70%!
Niewątpliwie nie jest to rzecz przyjemna, bo z roku na rok coraz więcej Polaków zaczyna płacić 32% PIT, a w roku 2019 będzie to już blisko miliona podatników! Większość z nas nie odczuwa na co dzień ogromu płaconych podatków, ale, uwierz mi, że płacisz je ciągle i w bardzo dużych kwotach, o czym przeczytasz we wpisie „Ile przeciętny Polak płaci podatków?„. Sekret dochodów budżetu państwa masz już prawie wyjaśniony. Ostatnią składową w wyjaśnianiu skąd państwo bierze pieniądze, jest tajemnicza kategoria „inne”.
Obserwuj mnie na Twitterze:
Subskrybuj mój kanał YouTube:
Co stanowi pozostałą część wpływów do budżetu państwa?
Żeby nie przedłużać, wymienię jedynie to, co znajduje się w kategorii „inne”, dołączając krótkie opisy do każdego podpunktu. „Inne” czyli dochody niepodatkowe stanowią jedyne 9% dochodów budżetu państwa, a oto one:
- Dochody z państwowych jednostek budżetowych, czyli wszelakie drobne potrącenia i opłaty. Przykładowo są to opłaty za udostępnianie dokumentacji, opłaty od spadków, zapisów, darowizn, odszkodowań i wpłat za uszkodzone mienie. Te pomniejsze daniny stanowią prawie 5% wpływów do budżetu państwa
- Cło, czyli danina za wywóz/przywóz towarów na obszar celny państwa. Ludzkim językiem jest to coś, co zapłacisz, sprowadzając towary spoza Unii Europejskiej, np. z Chin czy USA. Stanowi ok. 1% wpływów budżetowych
- Dywidendy ze spółek państwowych. Pojęcie dywidendy rozwinę w kategorii inwestowanie. Skrótowo jest to część zysku, jaką firma corocznie (lub częściej) wypłaca swoim akcjonariuszom. Państwo Polskie jest większościowym lub znacznym akcjonariuszem w kilkudziesięciu spółkach, stąd wpływy z dywidendy stanowią prawie 1% wpływów budżetowych
- Podatki celowe to słynne w ostatnich latach podatek od gier oraz podatek od instytucji finansowych. Zasada działania powyższych jest mniej więcej taka: jakaś branża radzi sobie lepiej od innych, więc… opodatkujmy ją dodatkowo. Takie podatki zsumowane dają około 2% wpływów państwa i tym samym zamykają stawkę.
O tym, jak nikły wpływ na wpływy budżetowe państwa ma kategoria „inne” przekonasz się na wykresie poniżej, gdzie celowo rozbiłem wyższego poziomu kategorie na czynniki pierwsze:
Podsumowanie
Po przeczytaniu wpisu powinieneś już z grubsza wiedzieć skąd państwo polskie ma pieniądze. Wiesz też, że państwo polskie nie jest firmą i samo nie zarabia pieniędzy. Żywi się ono pracą swoich obywateli i na wiele kreatywnych sposobów przemyca coraz to kolejne daniny, tak abyś nie odczuł ich wzrostu zanadto i tym samym nie zbuntował się przeciwko władzy. „Zarobki” państwa są bardzo wysokie i wynosiły w roku 2019 prawie 400 miliardów złotych, czyli 400 000 000 000 złotych.
Dla porównania zysk największej polskiej spółki ORLEN S.A. wyniósł w 2018 roku „marne” 5,5 miliarda złotych, blisko 73 razy mniej niż do dyspozycji miał rząd RP w 2019. W następnym wpisie z kategorii gospodarka przyjrzymy się wydatkom budżetu państwa. Z pewnością jak państwo wydaje pieniądze, zaciekawi Cię jeszcze bardziej, niż skąd państwo je bierze. Jeśli interesuje Cię aktualizacja wpływów państwa, czyli omówienie budżetu państwa z 2020 roku to znajdziesz je w artykule „Budżet państwa w 2020 roku – jego zmiany i wykonanie„. Napisałem też tekst o budżecie z 2021 roku, który znajdziesz pod tym linkiem: „Analiza budżetu państwa polskiego na 2021 rok„.
Bardzo dziękuję, że ze mną jesteś, czytasz i komentujesz moje materiały, a także za wszystkie wiadomości, które od Ciebie otrzymałem. Jest mi niezwykle miło za każdym razem, gdy dowiaduję się, że komuś coś wyjaśniłem lub w czymś pomogłem. Aby być zawsze na bieżąco polub mój fanpage na Facebooku, obserwuj mnie na Twitterze i zapisz się do newslettera (box poniżej). Dzięki!
Zapisz się do mojego newslettera:
