Kto jest bogaty, a kto na takiego wygląda.
Zamożność Polaków jest bez wątpienia tematem kontrowersyjnym, który wzbudza bardzo duże zainteresowanie w społeczeństwie. Czas więc sprawdzić nie tylko, jak bogaty jest średni Polak oraz kogo w Polsce można nazwać bogatym, ale też jak pod względem bogactwa wypadamy na tle świata. W moim poprzednim wpisie na temat poziomu zamożności Polaków, czyli „Co znaczy być bogatym w Polsce? Zarobki i majątek” skupiłem się na zamożnym obywatelu naszego kraju, próbując wydedukować, jaki majątek posiada i ile w skali roku zarabia pieniędzy. W dzisiejszym wpisie podejmę się zbadania tego, co na temat, jakim jest zamożność Polaków na tle innych narodów, mówią statystyki. Dokonam w tym celu syntezy i podsumowania danych z raportu Credit Suisse Global Wealth Report 2021, który będzie jedynym źródłem informacji w tym tekście.
To dość nietuzinkowe na moim blogu, że w analizie używam tylko jednego źródła, więc zacznę od wyjaśnienia tego, czym jest raport, którym będę się dziś posiłkował. Coroczny raport wykonany przez szwajcarskiego giganta bankowości, firmę Credit Suisse jest sam w sobie syntezą kilkuset zbiorów danych na temat większości krajów świata, ale moim zdaniem brakuje mu jasnego przedstawienia danych. Stwierdziłem więc, że dużą wartością dodaną będzie samo złożenie i przedstawienie danych w sposób jaśniejszy niż w raporcie, dodatkowo koncentrując się na Polsce i niektórych krajach sąsiadujących, które mogą nas interesować bardziej od innych. Zacznę od krótkiego opisania ograniczeń danych z raportu, po czym zanurzymy się w wirze danych o zamożności różnych nacji świata. Miłej lektury!
Podcast
YouTube
W skrócie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Ile majątku zgromadzili łącznie obywatele najbogatszych krajów świata.
- Jak zmieniała się wartość majątku średniego Polaka na przełomie 20 lat.
- Jak w tym przedziale czasu zmieniały się wartości majątków Niemca, Amerykanina, Chińczyka i Czecha.
- Jak rozkłada się wielkość majątku na osobę na różnych kontynentach.
- Ilu posiadaczy przynajmniej 100 tys. USD i 1 mln USD mieszka w danym kraju.
- Ile osób w Polsce posiada naprawdę dużo pieniędzy i ile to jest.
Powiązane wpisy
Źródła danych
Założenia do analizy
W wykonaniu raportu, na którym będę bazował ten wpis, analitycy banku Credit Suisse dokonali kilku ważnych założeń:
- Raport był opublikowany w lipcu 2021 roku, a więc ostatnim punktem danych był grudzień 2020 roku.
- Wszystkie przedstawione kwoty odnoszą się do dolara amerykańskiego (USD) w grudniu 2020 roku. Wartość składowych majątku została przeliczona z walut lokalnych na dolara amerykańskiego z tego okresu.
- Dla ułatwienia. 1 USD z 12.2020 to około 3,7 PLN. Może się przydać do lepszego zrozumienia danych z raportu.
- Credit Suisse bazowało na danych z tzw. raportów HBS (ang. Household Balance Sheet), dzięki którym udało się odtworzyć majątek 50 z około 210 krajów i regionów, które raport opisuje. Pozostałe 160 zostało odtworzone i oszacowane na podstawie innych źródeł i technik ekonometrycznych.
- Dla Polski dane te były niekompletne, więc zostały w dużej mierze oszacowane przez Credit Suisse.
Z powyższych może wynikać, że przedstawione dla Polski informacje są raczej poglądowe niż przedstawione z dużą dokładnością, ale wierzę, że sztab profesjonalistów i tak wykonał tą pracę lepiej niż byłbym w stanie ja sam ze swoim komputerem i dość ograniczonymi mocami przerobowymi. Z tego powodu zdecydowałem się oprzeć cały wpis na jednym, bardzo ciekawym raporcie, którego opisanie zaczniemy od zestawienia łącznej wartości majątku obywateli różnych państw świata.
Łączny majątek w skali świata
Co właściwie oznacza, że w grudniu 2020 roku majątek Polaków osiągnął wysokość 7,57 bln (2,046*3,7) złotych? Dzieląc tę kwotę na liczbę dorosłych Polaków, a więc 30,315 miliona osób uzyskamy tzw. średni majątek Polaka, czyli średnią kwotę majątku przypadającego na jednego dorosłego obywatela naszego kraju. To dobry moment, by zdefiniować pojęcie „majątku”, który Credit Suisse w swoim raporcie definiuje jako sumę trzech składowych:
- (+) Majątku finansowego, do którego zalicza wszystkie płynne aktywa, czyli np. gotówkę, lokaty i depozyty, akcje, obligacje i inne instrumenty finansowe.
- (+) Majątku niefinansowego, zwanego także „trwałym” lub „rzeczowym”. Należą do niego domy, mieszkania, samochody, różnego rodzaju sprzęty i przedmioty posiadające wartość rynkową. Zwykle mniej płynne i trudniejsze do sprzedania niż składniki majątku finansowego.
- (-) Zadłużenia, czyli wysokości wszelkich aktywnych zobowiązań, w tym kredytów i pożyczek, które zaciągnął obywatel danego kraju.
Sumując dwa pierwsze i odejmując od nich to trzecie, otrzymujemy łączny majątek wszystkich dorosłych Polaków, który w grudniu 2020 roku wynosił 7,57 bln złotych. Ten zbiorczy majątek po podzieleniu przez liczbę dorosłych obywateli Polski, a więc 30,315 miliona, daje około 67,5 tysiąca dolarów amerykańskich, czyli w tamtym okresie blisko 250 tysięcy polskich złotych majątku na dorosłą osobę w Polsce.
Jeśli uważasz, że to niewiele, to za chwilę przedstawię to, o ile niższy był majątek przeciętnego Polaka jeszcze kilkanaście lat temu. Porównamy też majątek środkowego (przeciętnego) Polaka z bogactwem naszych sąsiadów z Czech i Niemiec oraz światowych gigantów, czyli Stanów Zjednoczonych i Chin. Poza statystycznym obywatelem zbadamy też statystyczny, czyli średni majątek, a więc kwotę, którą uzyskaliśmy dla Polski przed chwilą i to jak zmieniała się ona w czasie.
Zmiana wysokości majątku 2000-2020
To jeden z ciekawszych fragmentów wpisu, który ciekawe dane zebrane i oszacowane przez autorów raportu Credit Suisse przedstawia w jeszcze ciekawszy sposób, niż zrobiono to w oryginalnym raporcie. Pisząc to, nie okazuję fałszywej skromności z uwagi na fakt, że zebranie danych i ich zestawienia w sposób taki, by prosto i na jednym wykresie pokazać 21-letnią historię zmian wysokości majątku zajęło mi trochę czasu, ale uważam, że było warto.
W kolejnych akapitach przedstawię ponad dwie dekady zmiany średniego majątku na dorosłą osobę w każdym z państw wraz z jego podziałem na trzy składowe w postaci majątku finansowego, niefinansowego i długu. Kolejno, zestawię także majątek średni z majątkiem przeciętnej osoby, czyli z medianą majątku, pokazując, że praktycznie w każdym kraju średni majątek jest znacznie zawyżony przez osoby najbogatsze, a „przeciętny zjadacz chleba” dysponuje kapitałem znacznie mniejszym, niż wskazywałyby na to dane o średnim stanie posiadania. Zacznijmy od Polski.
Średnie aktywa i dług Polaka
Zacznijmy od dokonania analizy historycznych zmian, którym podlegał średni majątek Polaka. Jak ustaliliśmy wcześniej, wynosił on pod koniec 2020 roku około 67,5 tysiąca dolarów, a więc 250 tysięcy polskich złotych. Jeśli wydaje Ci się, że kwota ta jest za niska, to pomyśl, że w roku 2000 Credit Suisse szacował przeciętny majątek Polaka na 14,8 tysiąca dzisiejszych dolarów, czyli na mniej niż 60 tysięcy polskich złotych. Przypomnę, że mowa tu o sumarycznym majątku, którego składowe (dwie dodatnie i jedną ujemną) przedstawiłem w ujęciu historycznym na wykresie poniżej:
Zacznijmy od tego, że prawie 5-krotny wzrost łącznej wysokości majątku obywatela w ciągu 21 lat wydaje się imponujący, ale z jego oceną poczekajmy na porównanie z innymi rozwijającymi się krajami. Z pewnością rzuca się w oczy to, że Polacy raczej nie przepadają za zbyt dużym zadłużaniem się. Jeśli czytasz mój blog o oszczędzaniu od dłuższego czasu, to pewnie pamiętasz, że pisałem już na ten temat w tekście „Ile kredytu ma przeciętny Polak? Zadłużenie Polaków”, i co niejako potwierdza statystyka zebrana w raporcie o globalnej zamożności.
Widać też, że nasi rodacy preferują inwestowanie w aktywa niefinansowe, w tym nieruchomości, nad aktywa finansowe typu akcje, co nie jest jednak żadnym zaskoczeniem w kraju, gdzie tylko kilka procent osób posiada rachunek maklerski. Świadczy o nim raportowana przez Bankier.pl liczba rachunków inwestycyjnych wynosząca niewiele ponad 1,3 miliona. Zakładając, że niektórzy prowadzą rachunki u zagranicznych brokerów, ale na jednego inwestora w Polsce może przypadać więcej niż jeden polski rachunek maklerski, oznaczałoby to, że w aktywa giełdowe inwestuje w Polsce jakiś milion osób, czyli niespełna 3,5% dorosłych mieszkańców naszego kraju. Jasno więc klaruje się, że Polacy preferują zarabianie na inne sposoby niż poprzez inwestowanie na giełdzie. Więcej o inwestycjach Polaków (również w nieruchomości) przeczytasz we wpisie „Dlaczego Polacy nie inwestują? Fałszywe przekonania o inwestowaniu”, do którego przeczytania zachęcam wszystkich, którym zależy na tym, by inwestowanie spopularyzowało się w naszym kraju. Tymczasem chciałbym przedstawić kilka luźnych myśli o strukturze majątku Polaków.
- Choć aktywa finansowe w postaci akcji i obligacji stanowią mniej niż 1/3 średniego majątku w Polsce, to w okresie ostatnich dwóch dekad ich wartość wzrosła siedmiokrotnie. Jest to relatywnie duży wzrost w porównaniu do czterokrotnego wzrostu wartości aktywów niefinansowych, choć w ostatnich latach wyraźnie spowolnił.
- Najszybszy wzrost wartości aktywów niefinansowych nastąpił najpierw w latach 2006-2008, a kolejno w latach 2016-2020, co pokrywa się z okresami dynamicznego wzrostu cen na rynku nieruchomości.
- Nie jesteśmy raczej narodem lubiącym się zadłużać. Choć wydawać by się mogło, że każdy Polak ma mieszkanie lub dwa na kredyt to statystyka wyraźnie temu przeczy. We wspomnianym wcześniej wpisie „Ile kredytu ma przeciętny Polak? Zadłużenie Polaków” ustaliłem, że niespełna 15% dorosłych Polaków posiadało pod koniec 2019 roku kredyt hipoteczny.
Jeśli należysz do grupy, której wydaje się, że powyższe dane zawyżają wartość majątku przeciętnego Polaka, to przypomnę, że prezentowałem tu jedynie średnią, a nie medianę wysokości majątku. Czy przeciętny dorosły Polak faktycznie posiada równowartość 250 tysięcy złotych? Nic z tych rzeczy.
Polub moją stronę na Facebooku!
Znajdziesz tam mnóstwo przydatnych informacji o finansach i inwestowaniu
Średnia i mediana majątku Polaka
Choć dla osób o większym stanie posiadania średnie 250 000 zł wartości majątku na osobę dorosłą nie budzi większych wątpliwości ani zastrzeżeń to dla wielu może się ono wydawać kwotą dosyć sporą. Jeśli należysz do sceptyków w kwestii posiadania przez przeciętnego Kowalskiego wartości ćwierci miliona złotych to słusznie, bo w statystyce „dorosły” oznacza zarówno osobę po pięćdziesiątce, jak i człowieka w wieku 18-25 lat, który zwykle nie zgromadził jeszcze zbyt wielkiego majątku. Mediana majątku w naszym kraju jest i historycznie była znacznie niższa od średniej, przy czym różnica w ostatnich latach tylko się pogłębiła, sprawiając, że niegdysiejsze 100% różnicy zbliżyło się do 200% różnicy między obiema wartościami:
Czy powyższe samo w sobie oznacza, że w Polsce było, jest i rośnie tzw. rozwarstwienie społeczne mierzone współczynnikiem Giniego? Niekoniecznie, bo z pięciu krajów, które wybrałem do zestawienia, ten wskaźnik jest niższy jedynie w Czechach. Zresztą porównywanie średniego majątku do majątku środkowego dorosłego obywatela to ciekawy, ale niekoniecznie najbardziej miarodajny sposób na ustalenie nierówności społecznych, bo wystarczy kilku multimiliarderów, by znacząco „oderwać” średnią od mediany. Wracając do sedna, chciałbym zaprezentować dwa ciekawe wnioski, które można wysnuć, czytając powyższy wykres:
- Środkowy dorosły obywatel naszego kraju posiada obecnie majątek o równowartości około 100 000 złotych (odliczając kredyty, bo odejmujemy zadłużenie od wartości aktywów). Jest to bardzo bliskie mojemu wnioskowi z archiwalnego już wpisu „Ile oszczędza przeciętny Polak?„.
- Jest to prawie 2,5 raza mniej, niż wynikałoby ze średniej majątku na jedną osobę dorosłą w Polsce, który w grudniu 2020 wynosił – przypomnę – 250 000 złotych.
Środkowego Polaka opisałbym zatem jako osobę, która posiada tanie mieszkanie własnościowe, a w zasadzie udział w takim mieszkaniu oraz kilka tysięcy złotych na koncie. Dodajmy, że środkowy Polak nie ma aktywów finansowych i może być lekko zadłużony, głównie na cele bieżące poprzez np. zaciągnięcie tzw. chwilówki, czyli krótkoterminowej pożyczki, leasingu lub kredytu gotówkowego. Aby mieć się z kim porównywać zdecydowałem się zacząć od naszych południowych sąsiadów, czyli Republiki Czeskiej, którzy z historycznych względów powinni cechować się podobnym wzrostem majątku do nas, Polaków.
Średnie aktywa i dług Czecha
Osoby, które myślą, że Czesi są biedniejszym narodem od Polaków, mogą się trochę zdziwić, bo wystarczy spojrzeć na PKB per capita, by zobaczyć, że nasz południowy sąsiad rozwija się nieco szybciej od nas. Na obywatela Polski przypada rocznie około 16 000 USD PKB, podczas gdy na naszego sąsiada niespełna 23 000 USD, a więc o 43% więcej. Przekłada się to na wysokość średniego majątku na dorosłego obywatela Czech, który jest w ujęciu łącznym nieco wyższy od tego, który przypada na jednego Polaka, w roku 2020 wynosząc 78,1 tys. USD wobec 67,5 tys. USD. I tu robi się naprawdę ciekawie, bo struktura średniego majątku na 1 dorosłego Czecha jest zgoła odmienna od tej, która cechuje naszych rodaków, przy czym Czesi mają proporcjonalnie o wiele więcej aktywów finansowych od nas:
W efekcie – pomimo wyższego średniego majątku na osobę – Czesi posiadają mniej aktywów niefinansowych od nas. Dominacja w segmencie aktywów finansowych na osobę dorosłą jest jednak znaczna, bo na naszego południowego sąsiada przypada 42,6 tys. USD aktywów finansowych, a na Kowalskiego tylko 22 tys. USD tej najbardziej płynnej klasy majątku. Podobnie jak Polacy, Czesi raczej nie zadłużają się na potęgę, ale wartość średniego zadłużenia na osobę jest nieco wyższa od polskiej. Jeszcze ciekawiej robi się jednak po przyjrzeniu się także medianie, czyli temu ile majątku przypada na średniego/środkowego Czecha.
Średnia i mediana majątku Czecha
Jeśli dziwiła Cię różnica między średnim majątkiem na osobę dorosłą a majątkiem średniej osoby dorosłej dla Polski, to w przypadku Czech możesz doznać małego szoku. Pomimo tego, że średni majątek netto przypadający na dorosłego mieszkańca Czech wynosi 78 tys. dolarów, a więc około 300 tys. złotych to statystyczny Czech posiada w wartości aktywów praktycznie tyle samo, co statystyczny Polak:
W oczy rzuca się to, że wzrost średniego majątku na obywatela Czech dokonywał się w ostatnich latach znacznie szybciej od tego, który obserwowaliśmy w Polsce, ale mediana do złudzenia przypomina polską. Interpretuję to tak, że zarówno statystyczny Polak, jak i statystyczny Czech są osobami o pewnym majątku trwałym i prawie zerowych oszczędnościach w formie płynnej, nie mówiąc o aktywach finansowych.
Niestety dla nas, autorzy raportu nie podzielili na kategorie danych dotyczących mediany majątku, ale można domniemywać, że jej rozkład przypomina nieco rozkład średniego majątku, więc przeciętny Czech może mieć trochę więcej akcji i obligacji od przeciętnego Polaka. Skoro jesteśmy przy rynkach wschodzących, to rzućmy okiem na Chiny – azjatyckiego tygrysa będącego bardzo licznym narodem, który u progu 2021 roku posiadał drugi największy majątek na świecie.
Średnie aktywa i dług Chinczyka
Przyglądając się wzrostowi średniej wysokości aktywów na 1 mieszkańca Chin wyrażonych w dolarze widać przede wszystkim wzrost wartości chińskiego juana wobec dolara amerykańskiego w latach 2005-2010. Ale nawet abstrahując od niego, skala wzrostu majątku Chińczyków jest imponująca i nawet „na oko” dość znacząco przebija ona tą polską czy czeską. Według raportu, będącego źródłem danych w tym wpisie, średnia wartość majątku finansowego Chińczyka wyrażonego w dolarach wzrosła ponad dwudziestokrotnie, a majątku rzeczowego ponad 15-krotnie. Dodatkowo ów wzrost wygląda niezwykle równomiernie. Powiedziałbym nawet, że zbyt równomiernie, ale ocenę wiarygodności wykresu pozostawiam Tobie:
Pod względem zadłużenia mieszkańcy Państwa Środka wypadają równie konserwatywnie, co Polacy, różniąc się od nas strukturą średnich aktywów. Zupełnie jak w przypadku naszych południowych sąsiadów, obywatele Chin traktują aktywa finansowe prawie na równi z aktywami rzeczowymi, będąc świadomymi ich wartości nieco bardziej od Polaków. Czy imponujący wzrost średniej wartości majątku na osobę oznacza podobny wzrost jego mediany?
Średnia i mediana majątku Chinczyka
Przeciętny Chińczyk powiększył swoje aktywa przeszło dziesięciokrotnie, co stanowi mniejszy wzrost od tego cechującego średnią majątku na osobę w tym kraju. Interpretować to można podobnie jak w przypadku Polski i Czech, akceptując fakt, że średni majątek jest mocno windowany przez najbogatszych także w Chinach, w których – jak wkrótce zobaczysz – żyje bardzo duża część światowej elity jeśli o poziom majątku chodzi. Wykres zmian średniego i środkowego majątku na osobę dorosłą w Chinach w ciągu ostatnich 21 lat zamieściłem poniżej:
Prawdopodobnie rzucił Ci się w oczy bardzo równomierny wzrost towarzyszący nie tylko zmianie średniego majątku na dorosłego Chińczyka, ale też aktywów przeciętnego obywatela Chin. Zaznaczony pomarańczowymi słupkami majątek środkowego Chińczyka – w przeciwieństwie do majątków Polaka i Czecha – rósł (a raczej „nie spadał”) nawet w okresie kryzysu lat 2008-2009. Siłę relatywną pokazuje też w ostatnich latach, przeganiając w wysokości aktywów zarówno Polaka, jak i Czecha. To istotny moment dla wszystkich, którym Chiny kojarzyły się z biedą, ponieważ – bazując na tej statystyce – możemy wywnioskować, że średni Chińczyk ma już majątek wyższy od przeciętnego mieszkańca Europy Środkowo-Wschodniej. A skoro już do o Europie to przeanalizujmy majątek mieszkańca przemysłowego hegemona Europy, czyli Niemiec.
Średnie aktywa i dług Niemca
Wrzucamy nieco wyższy bieg, bo choć nie będzie tu wzrostu dorównującego Polakom, Czechom ani Chińczykom to ciężko jest nie spojrzeć z szacunkiem na skalę majątku, który średnio przypada na jednego dorosłego obywatela Niemiec. Pod koniec 2020 roku na jednego dorosłego za naszą zachodnią granicą przypadło prawie 180 tysięcy dolarów aktywów niefinansowych oraz 125 tysięcy dolarów aktywów finansowych, czyli w sumie aż 305 000 USD lub – jeśli wolisz 1,2 mln złotych. Co więcej, przeciętna wartość zadłużenia wyniosła przy tak wysokiej wartości aktywów jedynie 35,4 tys. dolarów, czyli mniej niż 150 tysięcy złotych. Niemcom można pozazdrościć konserwatywnego podejścia do zadłużania się oraz wysokiej średniej dotyczącej zarówno majątku trwałego, jak i aktywów finansowych:
Ciekawość może budzić także struktura majątku, wskazująca na podobną preferencję, co w Polsce czy w Chinach, a więc lekkiej przewadze majątku trwałego nad lokatami, akcjami czy obligacjami. Poza faktem, że średnie zadłużenie jest relatywnie niskie, warto odnotować fakt, że w ciągu ostatnich 21 lat wzrosło ono jedynie nieznacznie. Zobaczmy teraz czy za wysokim średnim majątkiem podąża wysoka i rosnąca jego mediana.
Średnia i mediana majątku Niemca
Choć wzrost majątku przeciętnego obywatela Niemiec w ciągu ostatnich 5 lat robi wrażenie, zwłaszcza przy dosyć wysokiej bazie, to już relatywna wysokość mediany do średniej wskazuje na naprawdę spore nierówności społeczne. Choć na jednego dorosłego Niemca przypada ponad milion złotych majątku netto (czyli już po odjęciu zadłużenia), to przeciętna osoba w kraju nad Renem ma w swoim posiadaniu czterokrotnie mniej, czyli równowartość około 65 tysięcy dolarów lub 250 tysięcy złotych:
Zaskakująco mało? Jeśli tak uważasz, to zauważ, że w roku 2000 różnica między średnią a medianą była ponad sześciokrotna. Bardzo dynamiczny wzrost majątku środkowego Niemca, nasz zachodni sąsiad zawdzięcza kombinacji wzrostu gospodarczego z coraz bardziej prospołeczną polityką rodzinną i sporą redystrybucją kapitału do rodzin biedniejszych. Mimo że wzrost mediany majątku u jest w Niemczech dość imponujący, to już procentowy wzrost średniej wskazuje na pewną stagnację, co jest dość typowe dla gospodarek rozwiniętych, których PKB rośnie dosyć powoli. A skoro już o krajach rozwiniętych mowa to płynnie sprawdźmy jaki majątek przypada na jednego dorosłego Amerykanina.
Średnie aktywa i dług Amerykanina
Jeżeli zaimponowała Ci skala majątku przypadającego na jednego Niemca, to z pewnością jeszcze większe wrażenie zrobi na Tobie bogactwo w posiadaniu obywateli Stanów Zjednoczonych. Na jedną dorosłą osobę w USA przypada bowiem równowartość nie 1 miliona, a ponad 2 milionów polskich złotych, z czego większość (ponad 70%) stanowią aktywa finansowe. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej różnią się od czterech wcześniej opisywanych krajów nie tylko skalą średniej wartości aktywów na osobę, ale też ich strukturą i tym, że tak naprawdę wzrosło ono w ujęciu procentowym w ciągu tych dwóch dekad dosyć nieznacznie.
Rzecz jasna nominalny wzrost średniego majątku netto na osobę z 215 tys. dolarów do 505 tys. dolarów jest jak najbardziej znaczący, ale w ujęciu procentowym jest to najmniejszy wzrost w grupie krajów, które wybrałem do porównania. Poniżej wykres pokazujący strukturę wysokości średnich aktywów finansowych, niefinansowych i zadłużenia na jednego dorosłego obywatela USA w grudniu 2020 roku:
Jak już pisałem: w porównaniu do innych, nawet rozwiniętych krajów, takich jak Niemcy, średnie aktywa finansowe na osobę są w Stanach naprawdę ogromne. Sposób, w jaki dominują one nad aktywami niefinansowymi, np. nieruchomościami niemalże sprawia, że zaczynam czuć przynależność kulturową do tego narodu. Żarty żartami, ale powyższe ekstremalne przechylenie szali w kierunku aktywów finansowych faktycznie cechuje osoby ceniące sobie dużą mobilność, jaką zapewniają aktywa w rodzaju akcji i obligacji, a więc także mnie.
Wróćmy jednak do majątku obywateli Stanów Zjednoczonych. Zauważ, że proporcja aktywów finansowych do aktywów „trwałych” była historycznie wysoka, ale skala wzrostu wartości aktywów finansowych przewyższa skalę wzrostu majątku. Wytłumaczyć to można absolutną dominacją giełdy amerykańskiej nad innymi rynkami finansowymi świata, a więc Amerykanin, który z natury „inwestuje głównie u siebie” tym samym mocno podniósł średni majątek, który na niego przypada. Czy w przypadku USA „średni majątek” jest o wiele większy od majątku, który przypada na przeciętnego obywatela? Owszem, a skala różnicy może Cię co najmniej zdziwić.
Średnia i mediana majątku Amerykanina
Niestety, posiadanie majątku o wartości ponad 2 milionów złotych dla większości Amerykanów nadal pozostaje w sferze „American Dream„, a ich rzeczywistość znacząco nie odbiega od tej, w której żyją przeciętni obywatele np. Niemiec czy innych krajów Europy Zachodniej. Okazuje się, że różnica między średnią a medianą majątku wśród dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych jest najwyższa spośród opisywanych tu krajów, a przeciętny Amerykanin jest w posiadaniu nie 2 milionów złotych netto, a kwoty ponad 6-krotnie mniejszej, wynoszącej około 300 tysięcy złotych. Jest to i tak dość znacznie więcej niż zdołał uzbierać przeciętny Polak, Czech czy Chińczyk, ale zaskakująco mało biorąc pod uwagę bardzo wysoką wartość średniego majątku na osobę dorosłą w tym kraju.
Z czego może wynikać tak wielka rozbieżność między średnim a środkowym majątkiem w tym kraju? Przede wszystkim z faktu, że w Stanach Zjednoczonych żyje największa liczba dolarowych milionerów na świecie, czego dowiodę za kilka akapitów. Co więcej, pod względem liczby bardzo zamożnych ludzi, których podzielę później na 3 kategorie (<10 mln, 10-100 mln i >100 mln USD) Stany Zjednoczone dominują pozostałe kraje świata w skali, o której nawet nie śniło się osobom niezaznajomionym z raportem Credit Suisse.
Skoro historyczny wzrost majątku obywateli wybranych państw mamy już za sobą to zerknijmy na rozkład majątku na świecie. Aha – istotna nota: dysponuję (w Excelu) danymi dla prawie 200 państw świata, więc jeśli dasz mi znać w komentarzach, to chętnie narysuję i wkleję podobne wykresy dla dowolnego państwa, którym jesteś zainteresowany. Zakres zredukowałem do pięciu krajów na potrzeby wpisu, który ma być ciekawy i treściwy, ale zakładam, że część czytelników chciałby poznać dane historyczne także dla innych krajów świata, więc oferuję pomoc w uzyskaniu takich danych.
Rozkład wielkości majątku na świecie
W pierwszej części wpisu zająłem się przedstawieniem średniej wartości majątku na osobę w kraju oraz skali bogactwa przeciętnego jego obywatela, która – mimo że interesująca – nie pokazała pełnego obrazu sytuacji majątkowej dla każdego z krajów. Zdecydowałem się zatem wyciągnąć też bardziej globalne dane dotyczące liczby, a właściwie części mieszkańców regionu lub kraju, którzy dysponują majątkiem w konkretnym przedziale.
W kolejnych dwóch akapitach przedstawię Ci rozkład wielkości majątku na kontynentach oraz w kilku rozwiniętych krajach zestawionych z Polską. Ta część nie będzie zatem dotyczyć tylko osób bogatych ani przeciętnego majątku przypadającego na osobę w kraju, a zamiast tego pokaże stopień zamożności całych społeczeństw, czyli coś, co powinno zainteresować każdego.
Rozkład wielkości majątku na kontynentach
Zacznijmy od bogactwa mieszkańców poszczególnych kontynentów. Autorzy raportu zdecydowali się przedstawić podział dla czterech kategorii bogactwa, czyli dla:
- Osób mało zamożnych, których łączny majątek nie przekracza równowartości 10 tysięcy USD.
- Osób średnio zamożnych, których łączny majątek mieści się w granicach 10-100 tysięcy USD.
- Osób zamożnych, których majątek mieści się w granicach 100 tys. – 1 miliona USD.
- Osób bardzo zamożnych, których majątek przekracza 1 milion USD.
Klasyfikacji – podobnie jak wcześniejszych – dokonano tylko dla osób dorosłych, a rozkład zamożności osób na kontynentach prezentuje się następująco:
Zgodnie z przypuszczeniami, pod względem liczby zamożnych i bardzo zamożnych osób wygrywa Ameryka Północna (łącznie około 46% osób), którą goni Europa (łącznie 33% osób) oraz Azja (łącznie 11% osób). Pod względem bogaczy daleko w tyle pozostają Ameryka Południowa z Afryką, które osób zamożnych posiadają odpowiednio 4% i 1%, a bardzo zamożnych (powyżej 1 mln USD) tak mało, że zaokrągliło się to do zera.
Osób o średniej zamożności (majątek wart 10-100 tys. USD) jest na większości kontynentów około 30% z jedynym wyjątkiem w postaci Afryki, na której znajdziemy takich osób około 10%. Osób mało zamożnych, czyli tych niedysponujących majątkiem netto przekraczającym 10 000 USD, czyli około 40 000 PLN jest w Ameryce Północnej i Europie dosyć niewiele (26% i 33%), ale w Azji, Ameryce Południowej i Afryce jest to najliczniejsza, bo przekraczająca 60% całej populacji, grupa mieszkańców. Choć powyższe różnice między kontynentami były znane nawet bez przedstawiania konkretnych danych, to wgłębiając się w poziom poszczególnych państw, robi się jeszcze ciekawiej. Sprawdźmy, jak bogaci są Polacy na tle innych narodów.
Rozkład wielkości majątku według kraju
Schodząc poziom niżej, zdecydowałem się zestawić Polskę z najbardziej zamożnymi krajami świata. Rozumiem przez nie kraje z największym udziałem osób bardzo zamożnych, czyli posiadaczy majątku netto wyższego od 1 miliona USD, a więc około 4 milionów złotych. Takich osób jest procentowo najwięcej w Szwajcarii (15%), Australii (9%), Luksemburgu (9%) i w Stanach Zjednoczonych (9%). Jak można się domyślać, wspomniane cztery kraje posiadają też bardzo liczną klasę zamożną (100 tys. USD – 1 miliona USD), która w każdym z krajów przekracza 30% populacji, a w Australii i Luksemburgu sięga nawet 60% wszystkich mieszkańców. Jak przy tych gigantach wypada Polska? Nie najlepiej, ale widać, że powoli „gonimy” peleton, zwiększając udział osób średnio zamożnych oraz zamożnych w społeczeństwie:
Choć Polska pod względem udziału bogaczy w społeczeństwie wygląda dość mizernie, to nadganiamy to relatywnie niską liczbą osób o małej zamożności, czyli posiadaczy majątku mniejszego od 40 tysięcy złotych. Stanowi on 20% naszego dorosłego społeczeństwa, co (dość zaskakująco) jest niższym odsetkiem niż w Stanach Zjednoczonych, których 26% obywateli posiada tak małe aktywa finansowe i niefinansowe.
W Polsce – zupełnie tak jak przypuszczałem – dominuje niższa i wyższa klasa średnia, czyli osoby z majątkiem wartym pomiędzy 40, a 400 tysięcy złotych, co plasuje wśród zamożnych i bardzo zamożnych, czyli tych z majątkiem powyżej 400 tysięcy złotych niespełna 16% dorosłych. Oznacza to, że według autorów raportu ponad 4 miliony dorosłych Polaków posiada łączny majątek (finansowy i niefinansowy po odjęciu długów) w wysokości przynajmniej 400 000 złotych. Wydaje się to wynikiem niezłym i zgodnym z prawdą, zwłaszcza że w Polsce większość dorosłych posiada lub spłaca kredyt na mieszkanie, lub dom, ale nie wynajmuje, więc wchodzi to w część ich majątku. Pora na sprawdzenie udziału Polaków wśród najzamożniejszych grup świata.
Udział zamożnych ludzi na świecie
W poprzednim rozdziale „zamożnymi” nazwałem osoby posiadające aktywa o wartości pomiędzy 100 tys. dolarów, a 1 miliona dolarów, zaś „bardzo zamożnymi” osoby powyżej progu wartości jednego miliona dolarów. W tym rozdziale sprawdzimy, jak osoby o majątku powyżej każdego z progów rozłożone są w zależności od kraju obywatelstwa. Odpowiemy zatem na pytania:
- W jakich krajach żyją ludzie o majątku powyżej 100 tys. dolarów?
- W jakich krajach żyją ludzie o majątku powyżej 1 mln dolarów?
Zacznijmy od statystyki łącznej dla obydwu progów.
Obserwuj mnie na Twitterze:
Subskrybuj mój kanał YouTube:
Udział posiadaczy 100 tys. USD na świecie
Można było się tego spodziewać, ale Chiny w połączonym segmencie osób zamożnych z bardzo zamożnymi prześcignęły już USA i stanowią 22,5% populacji świata o takim majątku. Stany Zjednoczone zostały wypchnięte na drugie miejsca ze swoim stale imponującym wynikiem 17,7% osób z wysokim majątkiem finansowym i niefinansowym. Warto tu na chwilę się zatrzymać, przypominając sobie, że populacja Chin jest obecnie 4,35-krotnie większa od liczby ludności Stanów Zjednoczonych, więc ich przegonienie w liczbie osób zamożnych wcale nie było takie trudne. Do kolejnych krajów pod względem narodowości bogaczy zaliczają się Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy, podczas Gdy Polska uplasowała się na 17 miejscu na świecie:
Fakt, że 0,7% wszystkich osób z majątkiem przekraczającym około 400 000 złotych żyje w Polsce, jest o tyle pozytywny, że nasza populacja stanowi jedynie blisko 0,45% populacji świata. Pod kątem zamożności na pewno nie należymy zatem do światowej czołówki, ale jesteśmy wystarczająco wysoko, by być zmotywowanym do „wygenerowania” z czasem większej liczby osób zamożnych. O tym co znaczy w Polsce słowo „zamożny” i „bogaty” pisałem już we wpisie „Co znaczy być bogatym w Polsce? Zarobki i majątek„, a teraz pora na policzenie dolarowych milionerów w skali świata.
Udział dolarowych milionerów w skali świata
Choć dolarowi milionerzy, czyli w 2021 roku osoby posiadające około 4 milionów złotych majątku lub więcej to zjawisko niezwykle rzadkie to jest na świecie jeden kraj, w którym można spotkać bardzo znaczącą w skali świata część ich populacji. Swoją drogą – 4 miliony złotych to dokładnie tyle, ile według moich obliczeń powinno wystarczyć Polakowi do osiągnięcia FIRE, patrz „Dlaczego inwestuję, czyli moja droga do finansowej niezależności„), ale to moje luźne przemyślenie „na boku”. Tym krajem są oczywiście Stany Zjednoczone, którym po zwiększeniu pułapu ze 100 tysięcy USD do 1 miliona USD majątku, Chińczycy muszą dotychczas odstąpić pierwszego miejsca w tym rankingu:
Zaskoczony? Prawie 40% dolarowych milionerów mieszka w Stanach Zjednoczonych, co stanowi odsetek większy niż suma proporcji 5 kolejnych krajów, którymi są Chiny, Japonia, Niemcy, Francja i Wielka Brytania, wynosząca łącznie 30% w skali świata. Osób posiadających przynajmniej 4 miliony złotych lub więcej próżno doszukiwać się w Polsce, a wpływ „naszych” multimilionerów na populację świata wynosi 0,3%, czyli dosyć niewiele. Jest to typowe dla gospodarek wschodzących, które nie zdążyły jeszcze zbudować (a właściwie wspomóc w budowie) zbyt wielu globalnych marek, nie czyniąc bogatymi zbyt dużej części społeczeństwa. Na sam koniec wpisu chciałbym przedstawić liczbę bardzo bogatych ludzi w zależności od miejsca zamieszkania.
Liczba bardzo bogatych ludzi na świecie
Co może być jeszcze ciekawsze od udziału osób bogatych w skali świata? W moim mniemaniu będzie to bezwzględna liczba osób w progach wysokiego majątku w zależności od kraju. Tym razem zaaplikuję następujące progi zamożności:
- Osoby bardzo zamożne, czyli te, których majątek mieści się w granicach 1-10 mln USD.
- Multimilionerów, którzy dysponują majątkiem pomiędzy 10, a 100 mln USD.
- Najbogatszych, którzy posiadają 100 mln USD i więcej w majątku finansowym i niefinansowym.
Sprawdźmy ile jest takich osób w krajach, które wzięły udział w badaniu, które przygotował szwajcarski Credit Suisse.
Posiadacze 1-10 mln USD według kraju
Zacznijmy od osób o majątku „osiągalnym” dla każdego wytrwałego inwestora, czyli przedziale 1-10 milionów dolarów, który przez 40-50 lat inwestowania powinien być więcej niż możliwy do osiągnięcia i to nie tylko dla osób o ponadprzeciętnych zarobkach, czego dowiodłem w tekście „Czy przy polskich zarobkach można osiągnąć niezależność finansową?„. Najwięcej, bo ponad 20,5 miliona takich osób mieszka w USA, a kolejne 5 milionów w Chinach. Mniejsza liczba osób bardzo bogatych mieszka w Japonii (3,6 mln), Niemczech (2,8 miliona) i Wielkiej Brytanii i Francji (po około 2,4 miliona). Jeśli o Polskę chodzi, to możemy się poszczycić 144 tysiącami osób w tym przedziale majątku, co plasuje nas poza pierwszą dwudziestką krajów, ale ze względu na chęć utrzymania transparentności przekazu i tak umieściłem naszych bogaczy na wykresie poniżej:
144 tysiące osób z równowartością 1-10 mln dolarów oznacza mniej więcej tyle, co fakt, że 0,144 z około 30 milionów dorosłych Polaków mogłoby przejść na finansową emeryturę i – gdyby chciało i jeszcze pracuje – porzucić swoje stanowisko pracy lub przestać zarządzać, lub sprzedać swoją firmę. Na pewno rzuciło Ci się w oczy, że wśród krajów o większej liczbie osób bardzo zamożnych znalazły się m.in. Szwecja, Belgia i Austria, których populacje są znacznie niższe od liczby ludności Polski, ale nie ma się co dziwić temu zjawisku.
Wymienione trzy państwa należą do czołówki krajów rozwiniętych na świecie, więc trudno porównywać z nimi narody „na dorobku”, do których należy między innymi Polska. Jednak w celu nadania statystyce odpowiedniego kontekstu chciałbym ją przedstawić także w ujęciu na tysiąc mieszkańców na dzień 31 grudnia 2020 roku:
Z tej perspektywy Chiny nie wypadają już tak dobrze, a Stany Zjednoczone spadły z piedestału, ustępując miejsca Szwajcarii, Australii i Hongkongowi, w których osób o majątku pomiędzy 1 a 10 milionów dolarów było w 2020 roku relatywnie najwięcej. Warto zauważyć jaką ostoją kapitału jest Szwajcaria, w której aż 115 na tysiąc osób może pochwalić się równie wysokim majątkiem. Po przeciwnej stronie znalazły się Chiny, których obywatele nagle wypadli gorzej od Polski, która w całościowym zestawieniu nominalnej liczby milionerów wypadła o wiele gorzej od Państwa Środka. Sprawdźmy teraz ilu znajdziemy w naszym kraju multimilionerów.
Posiadacze 10-100 mln USD według kraju
Gdy z poziomu poniżej 10 mln USD wespniemy się na poziom pomiędzy 10, a 100 mln USD okaże się, że takich ludzi jest na lekarstwo w prawie każdym z badanych krajów. Jedynym wyjątkiem są (a jakże!) Stany Zjednoczone, gdzie pod koniec 2020 roku mieszkało prawie 1,4 miliona osób o majątku z tego przedziału. Co ciekawe, wszystkie inne kraje razem wzięte posiadają „tylko” 974 tysiące osób o tak wysokim poziomie majątku. Opisane zjawisko doskonale widać na zdominowanym przez USA wykresie poniżej:
Według Credit Suisse osób z majątkiem pomiędzy 10, a 100 mln USD rezyduje w Polsce tylko niespełna 5000. Oznacza to, że niecałe 5000 dorosłych mieszkańców naszego kraju posiadało na początku 2021 roku więcej niż 40 mln, ale mniej niż 400 mln złotych majątku. Podobnie jak poprzedni pułap zamożności – nie zaskakuje mnie to tak bardzo, jak nagłe pojawienie się w statystyce Rosji i Brazylii, które w przypadku przedziału 1-10 mln USD znajdywały się w niej relatywnie niżej. Taki „ciekawy smaczek” do odnotowania przed omówieniem ostatniej grupy, czyli najbogatszych mieszkańców kuli ziemskiej. Jeśli o liczbę multimilionerów w relacji do populacji chodzi, to – ponownie – zdecydowanie wygrywa Szwajcaria, której ponownie ustąpiły miejsca Stany Zjednoczone:
Miejscami na świecie, w których więcej niż 1 osoba na tysiąc posiada przynajmniej 10, ale nie więcej niż 100 milionów dolarów są Szwajcaria, Stany Zjednoczone, Hongkong, Szwecja, Singapur Australia, Kanada, Holandia i Niemcy, a w naszym kraju „jedynie” 0,12 osób na tysiąc, czyli blisko 1 na 10 tysięcy osób posiada tak duży kapitał.
Posiadacze ponad 100 mln USD według kraju
W porównaniu do liczby osób posiadającej majątki niższe od 100 milionów dolarów, osób z większymi majątkami jest już naprawdę mało. Większość z nich mieszka w Stanach Zjednoczonych lub Chinach, o czym mówią dane przedstawione na poniższym wykresie:
Co ciekawe, Credit Suisse raportuje, że około 200 mieszkańców Polski może pochwalić się majątkiem wyższym od 100 mln USD (czyli obecnie jakieś 400 mln PLN), co warto by porównać z tegoroczną listą TOP 100 Forbesa. Relatywnie wysoką liczbę najbogatszych obywateli świata „wypuściły” także Niemcy, Wielka Brytania, Indie, Japonia, Rosja i Szwajcaria, co chyba nie jest dla nikogo zaskoczeniem. Zaskakujące może być jedynie to, że większość osób posiadających taki majątek żyje albo w Stanach Zjednoczonych, albo w o wiele liczniejszych Chinach, choć i w krajach Starego Kontynentu ich reprezentacja jest bardzo liczna, zwłaszcza w ujęciu na tysiąc mieszkańców, które przedstawiłem poniżej:
Po raz kolejny „królują” Hongkong, Szwajcaria, Singapur i Stany Zjednoczone, ale najwyższe miejsca na liście Forbesa przypadają także Szwecji, Australii czy Niemcom i Tajwanowi. W Polsce 0,004 dorosłe osoby na tysiąc, a więc 4 na milion dorosłych osób posiadało pod koniec 2020 roku majątek o równowartości przynajmniej 100 milionów dolarów, co oznacza, że jest ich w naszym kraju obecnie około 120 – 150, a zatem naprawdę niewiele.
Próżno w tych statystykach szukać większej liczby mieszkańców naszej kraju, zakładając, że nie zmieni się podejście prawno-podatkowe do prowadzenia biznesu w Polsce, która stale zajmuje dość odległe, bo czterdzieste miejsce w rankingu prostoty prowadzenia biznesu na świecie. Nie wspominając już o rankingu konkurencyjności międzynarodowego prawa podatkowego, w którym Polska zajęła w 2020 roku „zaszczytne” 36 na 38 miejsc wśród krajów należących wspólnoty OECD. Czas na podsumowanie wpisu.
Podsumowanie
Artykuł, który właśnie przeczytałeś, jest ciekawym uzupełnieniem wpisów o średnim Polaku, które znajdziesz na moim blogu, korzystając z tagu finanse Polaków. Mam nadzieję, że wpis się podobał i liczę na kolejną dawkę ciekawych danych od Credit Suisse w lipcu 2022 roku, czyli kiedy powinien zostać opublikowany kolejny raport tego rodzaju. Pamiętaj o skomentowaniu wpisu, podzieleniu się linkiem z każdym, kto może być tym raportem zainteresowany i o polubieniu mojego fanpage-a na Facebooku, jeśli jeszcze tego nie robisz. Dziękuję i do zobaczenia w kolejnym wpisie na blogu!
Zapisz się do mojego newslettera:
